Omschrijving
Kleur is een heel uitgebreid en interessant studieonderwerp. Met dit boek leer je om zowel eenvoudige als complexe kleuradviezen op te stellen en te onderbouwen. Door het bestuderen van de theorie ontwikkel je een brede kennis over kleur. Het oefenen met de bijbehorende praktijkopdrachten in de ELO helpt je om je vaardigheden verder te ontwikkelen. Daarmee heb je alles wat je nodig hebt voor het maken van een goed kleurvormgevingsplan. Met de verkregen kennis kun je ook goed uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt.
Onderscheidend aan dit boek is, dat het uitgaat van hoe de mens kleuren beleeft. We benoemen twaalf zintuigen, die in verband staan met twaalf kleurcontrasten. Deze kleurcontrasten zijn, naast de andere harmonieprincipes, een belangrijk instrument in het ontwerpproces. Behalve op de kwantitatieve kenmerken van kleur (kleurtoon, lichtheid en verzadiging), gaan we ook in op de kwalitatieve of belevingskenmerken (warm, koud, hard, zacht, licht, zwaar, zoet) en hoe je deze kunt objectiveren. Dit stelt je niet alleen in staat om een bepaalde beleving mee te geven aan je ontwerp, maar ook om die beleving te beargumenteren. Kleur is een heel uitgebreid en interessant studieonderwerp. Met dit boek leer je om zowel eenvoudige als complexe kleuradviezen op te stellen en te onderbouwen. Door het bestuderen van de theorie ontwikkel je een brede kennis over kleur. Het oefenen met de bijbehorende praktijkopdrachten in de ELO helpt je om je vaardigheden verder te ontwikkelen. Daarmee heb je alles wat je nodig hebt voor het maken van een goed kleurvormgevingsplan. Met de verkregen kennis kun je ook goed uitleggen waarom je bepaalde keuzes maakt.
Onderscheidend aan dit boek is, dat het uitgaat van hoe de mens kleuren beleeft. We benoemen twaalf zintuigen, die in verband staan met twaalf kleurcontrasten. Deze kleurcontrasten zijn, naast de andere harmonieprincipes, een belangrijk instrument in het ontwerpproces. Behalve op de kwantitatieve kenmerken van kleur (kleurtoon, lichtheid en verzadiging), gaan we ook in op de kwalitatieve of belevingskenmerken (warm, koud, hard, zacht, licht, zwaar, zoet) en hoe je deze kunt objectiveren. Dit stelt je niet alleen in staat om een bepaalde beleving mee te geven aan je ontwerp, maar ook om die beleving te beargumenteren. Leerblok Inleiding in de kleurenleer
Hoofdstuk 1 Kleur is overal......................................................................................................................7
Hoofdstuk 2 Aspecten van kleur............................................................................................................10
Fysiologisch aspect............................................................................................................................10
Fysisch aspect....................................................................................................................................10
Chemisch aspect................................................................................................................................11
Esthetisch aspect................................................................................................................................11
Medisch aspect..................................................................................................................................12
Commercieel aspect...........................................................................................................................14
Technisch aspect................................................................................................................................14
Taalkundig aspect..............................................................................................................................15
Hoofdstuk 3 De kleurenbranche............................................................................................................16
Kleurorganisaties in Nederland..........................................................................................................16
Internationale organisaties.................................................................................................................16
Websites............................................................................................................................................17
Leerblok Kleurordening
Hoofdstuk 4 Het ordenen van kleuren...................................................................................................20
Wit, zwart, grijs of kleur....................................................................................................................20
Hoofdstuk 5 De kleurencirkel................................................................................................................22
De kleurencirkel met dekkende kleuren.............................................................................................23
De kleurencirkel met transparante kleuren........................................................................................24
De kleurencirkel met lichtkleuren......................................................................................................24
De kleurencirkel van Goethe.............................................................................................................25
De kleurencirkel van Hering..............................................................................................................25
Hoofdstuk 6 Kenmerken van kleur........................................................................................................27
Kleurtoon (hue).................................................................................................................................27
Lichtheid (lightness)/grijswaarde......................................................................................................27
Verzadiging (chromaticiteit)..............................................................................................................28
Nuance en tint....................................................................................................................................29
Meer kleurdimensies.........................................................................................................................29
Hoofdstuk 7 Primaire, secundaire en tertiaire kleuren...........................................................................30
Soorten kleurmenging........................................................................................................................30
Subtractieve kleurmenging................................................................................................................30
Additieve kleurmenging....................................................................................................................31
Partitieve kleurmenging.....................................................................................................................32
Verband tussen subtractieve en additieve kleurmenging....................................................................32
Hoofdstuk 8 De kleurenruimte..............................................................................................................34
De kleurencirkel................................................................................................................................35
De zwart-wit as..................................................................................................................................36
De verticale doorsnede van kleurenruimte.........................................................................................36
Hoofdstuk 9 Kleurordeningssystemen en kleurcollecties......................................................................38
Soorten kleursystemen.......................................................................................................................38
Hoofdstuk 10 Systematiek vanuit de oudheid........................................................................................42
Alfred Hickethier...............................................................................................................................46
Wilhelm Ostwald...............................................................................................................................47
Munsell..............................................................................................................................................53
Natural Color System........................................................................................................................55
CIE-kleurensysteem..........................................................................................................................58
OSA-UCS..........................................................................................................................................65
Het ACC-systeem..............................................................................................................................67
RAL Design.......................................................................................................................................69
Caparol 3D-systeem..........................................................................................................................70
Hoofdstuk 11 Kleurcollecties................................................................................................................71
Kleur en verf......................................................................................................................................71
RAL Classic-collectie........................................................................................................................71
RAL Effect........................................................................................................................................72
Ral Plastics........................................................................................................................................73
Keim..................................................................................................................................................73
Het Pantone Matching System...........................................................................................................73
Stalen en atlassen...............................................................................................................................73
Leerblok kleurpsychologie
Hoofdstuk 12 Over kleur valt niet te twisten?........................................................................................78
Conventionele kleuren.......................................................................................................................80
Substantiekleuren..............................................................................................................................80
Receptkleuren ofwel formulekleuren.................................................................................................80
Spectraal-profielkleuren....................................................................................................................81
Psychofysische kleuren......................................................................................................................81
Perceptionele kleur............................................................................................................................81
Inherente kleur...................................................................................................................................82
Hoofdstuk 13 Kleur, een eigenschap van licht.......................................................................................84
Licht..................................................................................................................................................84
Kleurtemperatuur...............................................................................................................................86
Kleurweergave...................................................................................................................................87
Continu en discontinu spectrum........................................................................................................88
Apertuurkleuren en objectkleuren......................................................................................................88
Hoofdstuk 14 Voorwerp.........................................................................................................................89
Transmissie........................................................................................................................................89
Fluorescentie.....................................................................................................................................90
Fosforescentie....................................................................................................................................90
De oppervlaktetextuur van een voorwerp..........................................................................................91
Hoofdstuk 15 Het visuele organisme.....................................................................................................93
Het oog..............................................................................................................................................93
Kleurenblindheid...............................................................................................................................96
Kleurzien testen.................................................................................................................................97
Leerblok Ontwerp en presentatie
Het zenuwstelsel................................................................................................................................98
Kleurconstantie..................................................................................................................................98
Interpretatie.....................................................................................................................................100
Illusies.............................................................................................................................................100
Synesthesie......................................................................................................................................101
Het nabeeld......................................................................................................................................102
Metamerie........................................................................................................................................102
Hoofdstuk 16 Waarnemen....................................................................................................................105
Prikkels............................................................................................................................................106
Polariteitenmodel.............................................................................................................................107
Zintuigen.........................................................................................................................................108
Denken, voelen en handelen............................................................................................................108
De wils- of lichamelijke zintuigen...................................................................................................108
De gevoels- of kwaliteitszintuigen...................................................................................................109
De sociaal-geestelijke zintuigen.......................................................................................................112
Hoofdstuk 17 Kleurbeleving................................................................................................................114
Biologische reactie..........................................................................................................................115
Collectieve onderbewustzijn............................................................................................................115
Bewuste symboliek..........................................................................................................................115
Culturele invloeden..........................................................................................................................115
Trends, mode en stijl........................................................................................................................115
Persoonlijke verhouding..................................................................................................................115
Kleurvoorkeuren..............................................................................................................................116
Hoofdstuk 18 Kleurharmonie...............................................................................................................118
Ordening..........................................................................................................................................119
Kwaliteit..........................................................................................................................................120
Variatie............................................................................................................................................120
Principe van natuurlijke lichtheid....................................................................................................120
Principe van gelijksoortigheid.........................................................................................................123
Principe van contrast.......................................................................................................................128
Hoofdstuk 19 Kleurwerking................................................................................................................149
Hoofdstuk 20 Kleur en communicatie..................................................................................................150
Kleursymboliek...............................................................................................................................150
Leerblok stijlen en trends
Hoofdstuk 21 Stijlen............................................................................................................................165
Interieurstijlen.................................................................................................................................165
Mode- en kledingstijlen...................................................................................................................170
Designstijlen in industriële vormgeving..........................................................................................174
Bouwstijlen......................................................................................................................................182
Hoofdstuk 22 Trends...........................................................................................................................193
Trends en kleur................................................................................................................................194
Leerblok Kleurvormgeven
Hoofdstuk 23 Materialen en kleur.......................................................................................................199
Kleurende deeltjes en licht...............................................................................................................199
254
Leerblok Ontwerp en presentatie
Verf..................................................................................................................................................199
Licht................................................................................................................................................203
Het toepassen van kleuren...............................................................................................................203
Materialen........................................................................................................................................204
Het esthetisch verschijnen van materiaal.........................................................................................210
Hoofdstuk 24 Visuele ergonomie.........................................................................................................211
Het welbevinden en het oog.............................................................................................................211
Visueel onbehagen...........................................................................................................................211
Criteria licht- en kleurontwerp.........................................................................................................213
Hoofdstuk 25 Kleur en architectuur.....................................................................................................215
Exterieur..........................................................................................................................................215
Interieur...........................................................................................................................................218
Ontwerpuitgangspunt.......................................................................................................................220
Het ontwerpproces...........................................................................................................................221
Het polariteitenmodel......................................................................................................................223
Kleurkeuze voor het ontwerp...........................................................................................................228
Uitwerking van het ontwerp en presentatie......................................................................................228
Hoofdstuk 26 Productontwikkeling, verpakking en reclame...............................................................230
Productontwikkeling en kleur..........................................................................................................230
Verpakking, reclame en kleur..........................................................................................................231
Ontwerpmethode.............................................................................................................................234
Leerblok Kleurbeoordelen
Hoofdstuk 27 Kleurbeoordelen............................................................................................................239
Visuele kleurbeoordeling.................................................................................................................239
Instrumentele kleurbeoordeling.......................................................................................................240
Kleurmeetinstrumenten...................................................................................................................241
Kleurverschillen..............................................................................................................................243
Leerblok Ontwerp en presentatie
Hoofdstuk 28 Het kleurplan.................................................................................................................247
De analyse.......................................................................................................................................247
Het concept......................................................................................................................................250
Het ontwerp.....................................................................................................................................250
Presentatie.......................................................................................................................................251
Hoofdstuk 29 Kleur en computer.........................................................................................................252
Van computer naar afdruk................................................................................................................252
Programma’s....................................................................................................................................252
Portable Document Format (PDF)...................................................................................................252
RGB kleuren....................................................................................................................................253
CMYK Kleuren...............................................................................................................................254
Kleur bepalen..................................................................................................................................255
Hoofdstuk 30 Kleur, communiceren en presenteren............................................................................257
Voorbereiding en opbouw................................................................................................................257
De opbouw van een presentatie.......................................................................................................259
Omgaan met reacties.......................................................................................................................260
255
Leerblok Ontwerp en presentatie
Samenvatting bij het leerblok...............................................................................................................262
Vragen bij het leerblok..........................................................................................................................263
Hoofdstuk 31 Belangrijke en interessante websites.............................................................................264
Literatuur..............................................................................................................................................265
Inhoudsopgave......................................................................................................................................266