Omschrijving
De opvolger van het succesvolle boek 'Een vreemde wereld' dat in tien drukken is verschenen.
In 'Een wondere wereld' beschrijft Martine Delfos op heldere en inzichtelijke wijze wat autisme behelst. Ze schetst een omvattend beeld waarin alle aspecten van autisme (ook wel atypische ontwikkeling genoemd) in één verklarend model ondergebracht zijn; van het niet begrijpen van grapjes, gebrek aan tijdsbesef, obsessies tot en met de behoefte alles hetzelfde te houden en geen veranderingen te accepteren. Ze legt de diepere grond open waardoor de kenmerken duidelijk worden, van het kenmerk alles te willen begrijpen tot en met zelfbepaaldheid en geen hulp vragen maar hulp opdragen. Daarbij ordent zij alle vormen die onder ASS vallen door het onderscheid te maken tussen autisme/atypische ontwikkeling, Quasi Autistisch Patroon (QAP) en Autistic Behavior Induced by a Medical Condition (ABIM). Zij introduceert als basisbegrip het Socioschema. Dit Socioschema behelst de bewuste en onbewuste kennis van zichzelf, over hoe men in de wereld staat en hoe men in relatie tot anderen staat. De wijze waarop zich dat bij mensen met autisme ontwikkelt, heeft de MAS1P tot gevolg, de regenboog aan mentale leeftijden binnen één persoon. Voor het eerst in deze geheel nieuwe versie beschrijft Martine Delfos expliciet de zes kenmerken van autisme/atypische ontwikkeling voor de mens als geheel, en niet alleen de sociale problematiek.
Het boek laat zien hoe échte diepgaande en duurzame veranderingen kunnen ontstaan door de ontwikkeling te stimuleren daar waar deze rijp is, en de sterk ontwikkelde kant in dezelfde persoon in te kunnen zetten.
'Een wondere wereld' is geschikt voor iedereen met autisme/atypische ontwikkeling en – hoewel het over hen gaat, is het zeker ook bedoeld voor hen – en voor hun familie, omgeving en voor het onderwijs. Het is tevens geschikt als opleidingsboek, omdat de achtergrond en onderbouwing beschreven zijn. Het boek is bedoeld om autisme beter te begrijpen, te laten zien hoe het voor ieder mens met autisme afzonderlijk uitpakt en ook hoe ermee om te gaan. Ook is er aandacht voor de werksituatie, maar in mindere mate, hoewel het beschrevene voor iedere situatie geldt.
'Een wondere wereld' is de compleet herziene uitgave van Een vreemde wereld, dat in tien drukken is verschenen.
Dr. Martine F. Delfos is biopsychologe. Ze is werkzaam als onderzoeker, therapeut, docent en auteur. Informatie over haar werk: www.mdelfos.nl
John Huijbregts, docent speciaal onderwijs in een klas met leerlingen met autisme:
“Er gebeurde iets toen ik deze nieuwe manier van kijken ging hanteren in het benaderen van mijn leerlingen met autisme in het onderwijs. Niet meer wat wij ‘hun gebreken’ noemen, kwam op de voorgrond en niet meer ik als leerkracht wist precies wat goed voor ze was, maar zij gingen me dingen vertellen. Ik kreeg een inzicht in hun (denk)wereld en ontmoette mijn leerlingen op een andere manier. Er ontvouwde zich een heel ander perspectief. Hun kwaliteiten en mogelijkheden kwamen op de voorgrond. Zij begonnen mij te vertellen. Ik leerde luisteren en kreeg de boeiendste antwoorden van de kinderen zelf. Een nieuwe wereld ging voor me open ...”
Dr. Tony Attwood, in het voorwoord van de Engelse editie van 'Een vreemde wereld':
“The project has been remarkably ambitious but the author has an encyclopaedic knowledge of the academic literature and the various theoretical models, and extensive personal experience as a clinician. The author also has notable respect for those who have autism and Asperger’s Syndrome and she is able to challenge and change attitudes as well as increase understanding.”
Dr. Peter van der Doef over 'Een vreemde wereld':
“De behandelde problematiek is uitermate complex en het is een zeer grote verdienste van dit boek het geheel van opvattingen binnen de literatuur op een begrijpelijke wijze met een bedrieglijke eenvoud te presenteren. Talrijk zijn de originele gezichtspunten, in modellen ondergebrachte verbanden tussen theorie en praktijk, die het boek tot een onmisbaar naslagwerk maken voor eenieder die zich op dit terrein beweegt, in het bijzonder voor mensen werkzaam in de hulpverlening, wetenschappelijk onderzoek en onderwijs op hbo en universitair niveau.”
En over 'Autisme als atypische ontwikkeling':
“Het denken van Delfos brengt mijns inziens niets anders dan een revolutionaire kanteling tot stand in de beeldvorming van autisme." Voorwoord 17
DEE L 1 WAT IS HET? 19
1 Inleiding 21
De eerste onderzoekers 22
De opbouw van het boek 24
Aanleg of opvoeding 27
Diagnose of etiket 30
De kracht en de zwakte 32
Het doel van het boek 34
Aandachtspunten 35
Aandachtspunten attitude 35
2 Aanleg of omgeving 37
Ontwikkeling vanuit aanleg en omgeving 37
Zichtbaar versus niet-zichtbaar 42
Rijping 45
Rode draden: basissignalen van problematiek 52
Aandachtspunten 56
Aandachtspunten attitude 57
Samenvatting 57
3 Verschillen tuss en mannen en vrouwen 59
Man of vrouw, xy of xx 60
Het zelf 63
Het zich verplaatsen in een ander 71
Morele ontwikkeling 79
Weerstand tegen verandering 80
Zelfreflectie 82
Daadkracht, angst en agressie 84
Sekseverschillen en opvoeding 86
Schematische weergave 86
Gevolgen voor autisme 87
Aandachtspunten 87
Aandachtspunten attitude 88
Samenvatting 88
10
4 De autistische stoornissen 91
De diversiteit van autistisch gedrag 92
Relatie tussen bron en gedrag 96
‘Puur’ autisme versus autistisch gedrag 97
Typering van kinderen met autisme 105
Prevalentie van autistische ontwikkelingen 106
(Vroegtijdige) onderkenning van autismespectrumstoornissen 111
Aandachtspunten 120
Aandachtspunten attitude 121
Samenvatting 121
5 De kern van het probleem 123
De sociale interactie 123
Gevoelloos of gevangen 125
Theorieën over autisme 126
De Theory-of-Mind (ToM) 128
Centrale coherentie (CC) 129
Planning en Executive Function (EF) 132
Het Empathische, Systematiserende, geBalanceerde brein (ESB) 134
Het Socioschema ten opzichte van de andere theorieën 135
Het Socioschema 138
De MAS1P, een breed leeftijdsspectrum 142
Het Socioschema en de ik-anderdifferentiatie 144
Het Socioschema en tijd en ruimte 147
Het geheugen 150
Het Socioschema en de eigen identiteit 152
Het Socioschema en de Theory-of-Mind 154
Oog voor detail 157
Zintuiglijke ervaringen en prikkelgevoeligheid 167
Taalontwikkeling 172
Opvallende belangstellingen 178
Obsessief gedrag en rituelen 180
Leerstoornissen en schoolgaan 181
Schematische weergave 184
Aandachtspunten 186
Aandachtspunten attitude 187
Samenvatting 187
DEEL 2 WAT doe je eraan? 189
6 Voor en na de diagnose 191
Wel de problematiek, maar niet de diagnose 191
Wel de diagnose, maar niet de problematiek 196
Aandachtspunten 199
Aandachtspunten attitude 199
Samenvatting 200
11
7 De basis van opvoeding en hulp, aansluiten bij de MAS1P 201
Het QAP 201
Innerlijke statistieken 202
De MAS1P 204
Een structurele sociale training 206
Een ‘rommelige’ ontwikkeling 208
Een sleutelzin 209
Aandachtspunten 209
Aandachtspunten attitude 210
Samenvatting 211
8 Het stimuleren van de ik-anderdifferentiatie en empathie 213
Gebrekkige ik-anderdifferentiatie of symbiose 214
Een vertraagde ontwikkeling 216
Een vreemde wereld 221
Aanvoelen of uitdenken 223
Ontwikkelingstaken 225
1 & 2 Een kleuter met de ontwikkelingstaak van de baby 226
3 & 5 Gehechtheid 229
4 Vreemd en vertrouwd 233
6 Vreemden: goed én fout 236
7 Sociale omgang 238
Levensloop: vergelijking tussen typische ontwikkeling (TO), atypische ontwikkelingautisme (ATO en licht verstandelijke beperking (LVB) 239
Aandachtspunten 241
Aandachtspunten attitude 242
Samenvatting 242
9 Sociale vaardigheden 245
Sociale vaardigheid of ‘trucje’ 245
Oogcontact 249
Gebrek aan gerichtheid op contact 255
Communicatie 260
De betekenis van taal 267
De betekenis van grapjes 271
De grenzen van de ander 273
Houvast van omgangsregels 275
Trainingen in sociale vaardigheden 277
Sociale kennis > sociaal inzicht > sociale vaardigheden 278
Aandachtspunten 279
Aandachtspunten attitude 280
Samenvatting 280
12
10 Het vormen van vriendschappen en relaties 283
Van egocentrisch gedrag naar partnerschapsgedrag 284
De basisschool 285
Pesten 290
Het zelfbeeld 293
De ontwikkeling van vriendschappen 294
De verdieping van vriendschap tot relaties 300
Op de drempel van seksualiteit 302
Het isolement en de depressie 302
De combinatie: empathisch met autistisch 303
Een relatie: leren van het leven zelf 305
Aandachtspunten 307
Aandachtspunten attitude 308
Samenvatting 308
11 Weerstand tegen verandering 311
Verandering en onvoorspelbaarheid 311
De macht der gewoonte 314
Weerstand tegen ander voedsel 316
Verzet vanuit overgevoeligheid 318
Terroriseren of paniek 319
Geritualiseerde programma’s 321
Het associatief en magisch denken 323
Allergisch voor ‘moeten’ 324
Planning en afspraken 328
Straf en beloning 331
Het opgebrande gezin 334
Omgaan met weerstand tegen verandering 336
Aandachtspunten 337
Aandachtspunten attitude 339
Samenvatting 339
12 Omgaan met angst en obsessies 341
Angst als basale drijfveer 341
De detectie van gevaar 342
De reactie op gevaar 343
De daadkracht van testosteron 349
Een slechte balans 352
Testosteron en agressie 352
De ‘missing link’ 353
Een gebrek aan testosteron en depressie 355
Vrouwelijke agressie 356
Agressie versus depressie 357
Hyperactiviteit als een gezonde uitlaatklep 358
Verschillen tussen jongens en meisjes 359
13
Fight-or-flight versus nice-or-victim 360
Signalen van angst 362
Het voorkómen van angst 362
Weerstand tegen verandering 363
Extreme gehechtheid aan moeder 363
Afweer tegen vreemden 364
Vermijden van sociale situaties 366
Zelfhypnotiserend gedrag 368
Aanpassen 369
Vormen van gedrag om angst te verminderen 370
Hyperactiviteit 370
Obsessies en compulsies 372
Rituelen 373
Stereotiepe gedragingen 374
Rationeel reageren, intellectueel begrijpen en argumenteren 375
Ordenen 376
Minderwaardigheidsgevoelens, jaloezie en depressie 376
Aandachtspunten 378
Aandachtspunten attitude 379
Samenvatting 380
13 Omgaan met agressie 381
Agressie en seksualiteit 382
Autistische bronnen voor agressie 383
Agressie bij weerstand tegen verandering 384
Misverstaan van sociale interactie 388
Normale agressie 390
Alleen op de wereld 392
Vragen om hulp 393
De combinatie van autisme met ADHD 394
Aandachtspunten 395
Aandachtspunten attitude 396
Samenvatting 396
14 Opgelopen sociale angst 399
Cognities om de angst te benoemen 399
Medicatie of therapie 403
Gedragstherapie 405
Depressie 408
De kracht van de opvoeder 409
Aandachtspunten 409
Aandachtspunten attitude 410
Samenvatting 410
14
15 Epiloog 413
Referenties 415
Lijst van overzichten en tabel 441
Lijst van afbeeldingen 443
Lijst van voorbeeldnamen 445
Namenregister 447
Zakenregister 453
Over de auteur 459