Dit is een complete herziening van twee boeken, verschenen onder de titel Autisme op school (ISBN 9789088504433 en 9789088504440). De mogelijkheden van kinderen, jongeren en volwassenen met autisme/atypische ontwikkeling (ATO) worden onvoldoende benut. Leerkrachten zetten zich in, en verbazen zich soms over de averechtse werking van hun inspanningen. ASS/ATO vergt een andere benadering op school, maar ook een andere houding van de leerkracht. Het grootste probleem is dat het kind met ASS/ATO over een heel scala aan mentale leeftijden beschikt (MAS1P, Mental Age Spectrum within 1 Person). Op vijftienjarige leeftijd kan hij vijftien zijn in biologisch opzicht en midden in de puberteit zitten, terwijl zijn sociaal-emotionele leeftijd twee jaar is. Hij kan in de wiskundeles zijn leraar soms voorbij zijn en tegelijk geen schoolrijp gedrag vertonen. In het voortgezet onderwijs wordt de jongere geconfronteerd met een heel team aan docenten. Dat betekent dat het team ook onderling op elkaar moet afstemmen, wat op zich al een grote klus is. In 'Autisme op school' legt Martine Delfos in heldere, praktische taal uit wat autisme/ASS/atypische ontwikkeling (ATO) op school betekent: hoe je een probleem herkent, hoe je ermee om kunt gaan, maar ook hoe je problemen kunt voorkomen. Eerder bestond dit boek uit twee delen, maar in deze vierde druk heeft het een totale verandering ondergaan. Het is aangevuld met inzichten uit de nieuwste onderzoeken die aangeven dat ASS/ATO geen stoornis of defect is, maar een gelijktijdige vertraging en versnelling in het functioneren van de hersenen. 'Autisme op school' bestaat nu uit één deel, zowel over het basis- als het voortgezet onderwijs. Omdat het bij ASS/atypische ontwikkeling (ATO) voornamelijk gaat om onderontwikkelde gebieden waar we eerst dachten aan defecten, staan in dit boek voorbeelden en uitleg voor mogelijkheden van ontwikkeling op de basisschool tot en met het hoger onderwijs. Het boek is nu nog praktischer, met ook aandacht voor problemen met de verschillende vakken. Het boek is helpend voor degenen die in het onderwijs werken en voor ouders, maar ook voor mensen met autisme/ATO. Dr. Martine F. Delfos is biopsycholoog en schreef verschillende publicaties over autisme, onder andere het handboek Een wondere wereld. Informatie: www.mdelfos.nl Voorwoord 7 1 Autisme/ASS en atypische ontwikkeling (ATO) 9 1.1 Inleiding 9 1.2 Een andere volgorde van ontwikkeling 10 1.3 De MAS1P, het leeftijdsspectrum 14 1.4 De kenmerken van autisme in de hele mens 18 1.5 Autisme is geen ziekte of stoornis 23 1.6 De school als plek bij uitstek om zich te ontwikkelen 25 1.7 Verschillende volgordes in één klas 27 1.8 De kern van het sociale domein 30 1.9 Versneld en vertraagd 33 1.10 Autismespectrumstoornissen (ASS) 36 1.11 Diagnostiek 38 2 School en autisme/atypische ontwikkeling 41 2.1 Naar school 43 2.2 Stress en de zintuigen 44 2.3 Vaardig genoeg om naar school te gaan 47 2.4 Ik-anderdifferentiatie 49 2.5 Besef van tijd en ruimte 51 2.6 Attitude voor de basis van regulier of speciaal onderwijs 52 2.7 Regulier of speciaal onderwijs 55 2.8 Intelligentie en logica 57 2.9 Pesten 61 2.10 Rugzakje 63 2.11 School en het virtuele milieu 64 3 De schoolpraktijk 67 3.1 De schoolrijpheid en leergretigheid 68 3.2 De MAS1P en school 73 3.3 Aansluiten bij de MAS1P 76 3.4 Hiërarchie docent-leerling 78 3.5 Communicatie en houding 81 3.6 De executieve functies 84 3.7 Het sociale proces 87 3.8 Onderliggende problemen aan de vakken op school 97 3.9 De schoolvakken 106 3.9.1 Taal (luisteren, spreken, lezen, schrijven, grammatica, spelling, tekst verklaren; vreemde talen) 109 3.9.2 Rekenen (getallen, optellen, aftrekken, vermenigvuldigen, wiskunde, scheikunde, natuurkunde) 114 3.9.3 Wereldoriëntatie, geschiedenis, biologie, godsdienst/humanistiek, gymnastiek, muziek, tekenen, digitale vaardigheden 118 3.10 Toetsen, tests, tentamen, examen 124 3.11 Weektaak en groepsopdrachten 124 3.12 School afschaffen? Echt niet! 126 4 Epiloog 127 Bijlage De boekenklok 129 Zaken- en namenregister 133 Auteursinformatie 135