Gedurende de Japanse bezetting in voormalig Nederlands-Indië (1942-1945) werd Alexander Willem Bor krijgsgevangen gemaakt en per zogenaamde ‘helleschepen’ van het ene werkkamp naar het andere getransporteerd. Daar moesten vliegvelden worden aangelegd die nodig waren om een aanval op Australië te ondersteunen. De transporten duurden eindeloos. Het traject Ambon-Soerabaja duurde dertig dagen vanwege het continu ontwijken van geallieerde bommenwerpers en onderzeeërs en averij aan de stoommachines. Aan dek lagen de krijgsgevangenen op het scherpe brandhout voor de stoommachines, zonder enige bescherming tegen de tropische regens of in de ruimen, zo erg opeengepakt dat liggen niet mogelijk was. Bij het laden en lossen van de schepen werden de mannen afgebeuld. Elk van hen moest een zak rijst van honderd kilo dragen van het schip naar de goedangs die een kilometer verder lagen. De meesten gingen dood van honger, dorst, uitputting en als gevolg van de voortdurende afstraffingen. Bij een bombardement van het vliegveld in aanleg te Liang kreeg Bor een bomscherf in zijn rechter onderarm die na enkele weken geheel was ontstoken. Toen hij zich later aan dek van een tanker bevond, vlak voor de kust van Moena, werd deze aangevallen door Amerikaanse B-17 bommenwerpers. Bor wist zich te redden. Zwemmend met één arm bereikte hij het vasteland. (...)Lex Bor overleefde, als indrukwekkend voorbeeld van overlevingsdrang en weerbaarheid. Zijn verslag, in 1962 opgeschreven en nu pas in druk verschenen, is zonder opsmuk en vermijdt emotionaliteit. Dat versterkt slechts de uitwerking van zijn verhaal over deze Molukse, niet vaak besproken episode van Japanse dwangarbeid. Het boek behoort tot de beste publicaties in zijn genre. Met enkele illustraties in kleur en een aantal zwart-wittekeningen. Waargebeurd. 19-02-2020 Dr. Harry Poeze NBD Biblion De duizend van Amahai waren krijgsgevangenen die vanuit Java op transport werden gezet om op de Molukken vliegvelden aan te leggen voor de Japanse aanval op Australië. De meesten van hen liggen naamloos begraven in de jungle rond de vliegvelden van Amahai, Haruku, Liang en Ambon. Retour Amahai is geschreven door een van de weinige overlevenden: Alexander Bor. Juist door zijn nuchtere schrijfstijl komt de voortdurende ellende van honger, verzwakking, mishandeling en dood als een mokerslag binnen. 04-10-2019 Moesson Moesson