In Autisme als atypische ontwikkeling beschrijft Martine Delfos voor het eerst de kenmerken van autisme zoals die voortspruiten uit de Theorie van het Socioschema met de MAS1P (Mental Age Spectrum within 1 Person), de regenboog aan mentale leeftijden binnen één persoon. Helder wordt beschreven hoe deze met elkaar samenhangen en ook hoe ze logisch uit elkaar volgen. Het gaat om vier kenmerken plus de twee kenmerken die het gevolg zijn van hoe de mens met autisme tegen de wereld oploopt en de wereld tegen die persoon. De herkenbaarheid van deze kenmerken voor de mensen met autisme en hun omgeving is vergeleken met de oude theorieën heel hoog en kan vertaald worden in hoe ermee om te gaan en hoe problemen voorkomen kunnen worden. Martine Delfos laat in bijna 100 voorbeelden uit de praktijk zien hoe de atypische ontwikkeling er in de dagelijkse situaties en op verschillende leeftijden uitziet.
Volgens haar zeggen is ze nog nooit zo duidelijk geweest in haar uitleg over autisme. In het boek is ook een hoofdstuk opgenomen van een docent groep 7/8 speciaal onderwijs, John Huijbregts die werkt met kinderen met autisme.
Het boek is geschikt voor Iedereen met autisme, hoewel het over hen gaat, is het zeker bedoeld voor hen, voor hun familie, omgeving en voor docenten. Het is tevens geschikt als opleidingsboek, omdat de achtergrond en onderbouwing beschreven zijn. Het boek is bedoeld om autisme beter te begrijpen, hoe het voor ieder mens met autisme apart uitpakt en ook hoe er mee om te gaan: met jezelf, in opvoeding en in het onderwijs. Er is wel aandacht voor de werksituatie, maar in mindere mate, hoewel het beschrevene voor iedere situatie geldt.
Er komt tegelijk een kinderboek uit in de serie therapeutische verhalen over een van de kenmerken, zelfbepaaldheid: Het jongetje Robbert.
John Huijbregts, docent speciaal onderwijs in een klas met leerlingen met autisme:
Er gebeurde iets toen ik deze nieuwe manier van kijken ging hanteren in het benaderen van mijn leerlingen met autisme in het onderwijs. Niet meer wat wij 'hun gebreken' noemen, kwam op de voorgrond en niet meer ik als leerkracht wist precies wat goed voor ze was, maar zij gingen me dingen vertellen. Ik kreeg een inzicht in hun (denk)wereld en ontmoette mijn leerlingen op een andere manier. Er ontvouwde zich een heel ander perspectief. Hun kwaliteiten en mogelijkheden kwamen op de voorgrond. Zij begonnen mij te vertellen. Ik leerde luisteren en kreeg de boeiendste antwoorden van de kinderen zelf. Een nieuwe wereld ging voor me open ... In talloze voorbeelden laat biopsycholoog Martine Delfos zien dat contact maken vanuit begrip veel mogelijkheden geeft tot ontwikkeling en verandering van ongewenst gedrag. De stijl van Delfos is doorwrocht, de boodschap zeer de moeite waard.
16-12-2021
Saskia de Kroes
Medisch Contact Voorwoord 13
1 Wat is autisme? 15
1.1 Het begin 16
1.2 Rechtstreeks communiceren 17
1.3 Generaliseren van rechtstreekse communicatie 21
1.4 De verwarring van schizofrenie en autisme 24
1.5 Het begin van de theoretische onderbouwing van autisme 25
1.6 De noodzaak van een nieuwe theorie 31
1.7 De theorie van het Socioschema met de MAS1P, de
S-MAS1P 33
1.8 Vertraagde en versnelde rijping 35
1.9 Autisme of denkers 38
2 Het Socioschema 39
2.1 Het Socioschema 39
2.2 De betekenis van de eerste jaren voor het Socioschema 42
2.3 De bouwstenen van het Socioschema 45
2.4 De ik-anderdifferentiatie als basale bouwsteen 47
2.5 Gehechtheid als ontwikkeling van de ik-anderdifferentiatie 49
2.6 De spread-of-effect van de ik-anderdifferentiatie 51
3 De MAS1P 55
3.1 Kaspar Hauser en Victor d’Aveyron 55
3.2 MAS1P, de regenboog 57
3.3 Rijping 60
3.4 Intelligentie en IQ-test 64
3.5 Innerlijke statistieken 65
3.6 Autisme en het probleem van het inschatten van
intelligentie 66
3.7 Het ontstaan van de MAS1P 67
3.8 De sleutelzinnen 70
3.9 Leemtes in de ontwikkeling 71
3.10 Voorbeeld van een MAS1P 72
4 De kenmerken: oud en nieuw 79
4.1 De kenmerken volgens de DSM/ICD:
Autismespectrumstoornissen – ASS 79
4.2 De kenmerken vanuit de S-MAS1P: de atypische
ontwikkeling 83
10 |
5 Kenmerk 1: Leren door begrijpen 87
5.1 De focus op denken 87
5.2 Leerstrategieën 89
5.3 De basisschool 91
5.4 Voorkeursstrategie bij de atypische ontwikkeling 92
5.5 Een foute inschatting van de intelligentie 93
5.6 Informatieverwerking en logica 94
5.7 Hoogbegaafd en begrijpen 96
5.8 Begrijpen begint met niet-begrijpen 96
5.9 Hoe te helpen bij de strategie van leren via begrijpen 97
6 Kenmerk 2: Zelfbepaaldheid 99
6.1 Denken 100
6.2 Versneld, hoogbegaafd of verstandelijk beperkt 103
6.3 Het probleem van richtlijnen 106
6.4 Centrum van controle 108
6.5 Wat helpt bij zelfbepaaldheid? 110
7 Kenmerk 3: Geen hulp vragen 115
7.1 ‘Kan zelluf wal!’ 115
7.2 Vastlopen 117
7.3 Het angstaanjagende van niet zelf kunnen 120
7.4 Hoe te helpen bij hulp leren vragen? 127
8 Kenmerk 4: De dagelijkse sociale omgang 129
8.1 Het abstracte en het concrete sociale 129
8.2 Hoe de dagelijkse sociale omgang onderontwikkeld raakt 131
8.3 Zintuigen als barrière voor de dagelijks sociale omgang 137
8.4 Het mysterie van oogcontact 141
8.5 Het beschadigde zelfbeeld 150
8.6 Hoe te helpen bij de dagelijkse sociale omgang? 152
9 Kenmerk 5: Gevoel uitzetten 161
9.1 Gevolgen voor het zelfbeeld 163
9.2 Gepest worden 168
9.3 Agressie als uiting 169
9.4 Gevoel uitzetten 170
9.4.1 Rituelen 172
9.4.2 Vermijden 174
9.4.3 Obsessies 174
9.4.4 Gaming en surfing 175
9.5 Het chronische angstmodel 176
9.6 Gevoelloos, bot? 179
9.7 Hoe te helpen bij het gevoel uitzetten? 181
| 11
10 Kenmerk 6: Escape 185
10.1 De ontwikkeling van angst 185
10.2 Eten en angst 186
10.3 De ontwikkeling van dwang 190
10.4 Van belangstelling naar verzamelwoede 191
10.5 Verslaving 192
10.6 De cirkels van Van Dijk 193
10.7 Internet en de moderne media 196
10.8 Hoe te helpen bij dwang en verslaving? 202
11 George en Elfriede, twee voorbeelden ter illustratie 207
11.1 George 207
11.2 Elfriede 214
12 Toepassing in het onderwijs 225
12.1 Uitgangspunten voor het onderwijs 225
12.2 Stem af op hun verveling, denken, stress en leerangst 227
12.3 Begrijp dat ze kwetsbaar maar juist ook leerbaar zijn door hun
denkend willen begrijpen 229
12.4 Hoe helpen we leerlingen met autisme in het leerproces? 230
12.5 De verandering in de klas door het toepassen van het werk van
Martine Delfos 232
12.6 Ervaringen met toepassingen in de klas 233
12.7 Hoe je gedrag als leerkracht positief verandert 245
12.8 Praktische achtergrondinformatie en aanwijzingen om te gaan
werken vanuit het gedachtegoed van dit boek 247
12.9 Samenvattend: een pleidooi om in het onderwijs anders te
kijken naar kinderen met autisme 253
12.10 Rechtbankzitting 258
12.11 Wat een wonderlijk mooi klasje 260
13 Epiloog 263
Bijlage 1 De boekenklok 265
Bijlage 2 Hans Asperger in een naziwereld 269
Bijlage 3 Een voorbeeld van een OPP oftewel ‘ontwikkelingsperspectief’ door John Huijbregts 275
Lijst van voorbeelden 281
Lijst van afbeeldingen 285
Lijst van overzichten 287
Literatuur 289
Namen- en Zakenregister 297
Over de auteur 299
De PICOWO-serie 301
Ik heb een vraag over het boek: ‘Autisme als atypische ontwikkeling - Delfos, Martine F.’.
Vul het onderstaande formulier in.
We zullen zo spoedig mogelijk antwoorden.