Met een voorwoord van Jan Peter Prenger, inkoper Libris Blz. Bestsellers zijn de boeken die iedereen op hetzelfde moment wil lezen. De typische bestseller ligt in grote stapels bij de boekhandel, wordt vandaag massaal gekocht en gelezen, is even het gesprek van de dag en maakt dan weer plaats voor nieuwe modeboeken. De houdbaarheid is beperkt: de bestseller werkt alleen in het hier en nu, is verbonden met de actualiteit en is daarmee de tegenhanger van het ‘klassieke werk’. De bestseller is niet alleen de schepping van een individuele auteur maar ook het product van een commercieel apparaat. Hij is te beschouwen als voortbrengsel van een ‘bestsellermachine’ die in de loop van de twintigste eeuw is ontstaan, jaarlijks is gegroeid, steeds efficiënter is geworden en steeds meer bestsellers produceert. Auteurs, uitgevers, distributeurs, agenten, boekhandelaren, reclamemakers, journalisten, critici en lezers hebben deel aan die bestsellermachine, die in de loop van de twintigste eeuw steeds harder is gaan draaien. In dat raamwerk worden de bestsellers besproken. BGNB - Bijdragen tot de geschiedenis van de Nederlandse boekhandel Woord vooraf 9 Zonder bestsellers geen boekhandel en geen boekhandel zonder bestsellers – Jan Peter Prenger 11 DEEL I ONDERZOEKNAARDEBESTSELLER 13 Hoofstuk 1 INLEIDING 15 De betekenis van de bestseller 15 Modeboeken en klassieke werken 15 | Belang van de bestseller 18 Motor van het literaire bedrijf 22 Termen en onderscheidingen 23 Van Schlager naar bestseller 23 | Literaire bestseller 27 | Middlebrow 29 Bestseller-auteurs 30 | Nationaal/internationaal 31 | Nederland/ Vlaanderen 33 Definities en theorieën 36 Definities 36 | De bestsellermachine 39 | Het geheim van de bestseller 40 Functies van de bestseller 43 | Sociaal melodrama 46 | Onverwachte en geprogrammeerde bestsellers 47 Bestsellers zoeken 48 Bestsellerlijsten: haken en ogen 48 | Andere bronnen 54 Bestsellers en andere media 56 Onderzoek naar de bestseller: voorgeschiedenis 60 DEEL II 1900-1945: VAN SCHLAGERS ENMODEBOEKEN NAAR BESTSELLERS 65 Hoofstuk 2 1900-1920 67 De literaire markt 1900-1920 67 Technologische vernieuwing 67 | Veranderingen in het boekenvak 68 Bestsellers 1900-1920 70 Buitenlandse succesboeken 70 | Vrouwenemancipatie: Hilda van Suylenburg 71 | Keerzijde van de emancipatie 73 | Jongetjes 74 6 De Witte 75 | Idylle op het Vlaamse platteland 78 | De Wereldbibliotheek 81 | De stille lach 82 Hoofstuk 3 1920-1945 85 De literaire markt 1920-1945 85 Groei lezerspubliek en commercialisering van de boekenmarkt 85 Propaganda voor het boek 86 | Bestseller: analyse en klachten 88 | Crisis en oorlog 90 Bestsellers 1920-1945 91 Toppers van de jaren twintig en dertig: publiek en elite 91 Internationale bestsellers 93 | Meer jongetjes 96 | Het echtpaar Scharten- Antink: Francesco Campana 97 | Merijntje Gijzen 99 | Bartje 100 | Vrouwen bepalen de markt? 101 | Winst en verlies van de vrouwenbeweging: De opstandigen 102 | De Hollandse vrouw in haar huis: De klop op de deur 104 Mannelijke bestsellers: Dr. Vlimmen 106 | Een heldenverhaal voor gewone mensen: Hollands glorie 110 DEEL III 1945-2000: VAN BESTSELLERS NAARMEGASELLERS 113 Hoofstuk 4 1945-1965 115 De literaire markt 1945-1965 115 Meer lezers, groei en verdere commercialisering boekenmarkt 115 Doorbraak van de pocket 116 | Eerste bestsellerlijsten 117 Bestsellers 1945-1965 117 Internationale bestsellers 117 | Eerste naoorlogse bestseller: Die van ons door Willy Corsari 118 | Voortzetting vooroorlogse trends: omnibussen 121 Nieuwe trends: Eenzaam avontuur 123 | Een onderhoudende bestseller: De wereld gaat aan vlijt ten onder 126 | De Literaire Reuzenpocket: succesformule voor nieuwe lezers 127 | Literaire bestsellers van Mulisch en Wolkers 129 | Onverbiddelijke bestseller: Ik Jan Cremer 133 Hoofstuk 5 1965-1985 137 De literaire markt 1965-1985 137 Eerste daling leestijd; verzakelijking boekenvak 137 | Heterogene lezersmarkt 138 | Bestsellerlijsten 139 Bestsellers 1965-1985 139 Internationale bestsellers 139 | Fantasy 140 | Andere buitenlandse toppers 142 | Bestsellers over WOII: twee uitersten 143 | Bestseller van de protestgeneratie: Wie is van hout 144 | Feministische bestsellers 145 Cultboek van de tweede golf: De schaamte voorbij 146 | Succesauteurs jaren inhoudsopgave 7 zeventig en tachtig: Kees van Kooten en Yvonne Keuls 148 Literaire bestsellers: Een vlucht regenwulpen en De aanslag 152 Hoofstuk 6 1985-2000 157 De literaire markt 1985-2000 157 | Ontlezing 157 | Schaalvergroting en verzakelijking 157 | De bestsellermachine draait op volle toeren 158 Mediatisering 158 | Literaire prijzen 160 | Bestsellerlijsten 161 Bestsellers 1985-2000 162 Internationale bestsellers 162 | Veroveren vrouwen Letterenland? 164 Succesvolle schrijfsters 165 | Literaire hype 167 | Autobiografische trend 169 | De ontdekking van de hemel 174 DEEL IV VANAF 2000: MEDIAHYPES EN INTERNATIONALE MEGASELLERS 177 Hoofstuk 7 Vanaf 2000 179 De literaire markt na 2000 179 Crisis in het boekenvak 179 | Ontlezing 181 | Digitalisering 182 Bestselleritis 183 | Mediacultuur 183 | Literaire prijzen 184 Hoopgevende ontwikkelingen: leesclubs, #BoekTok 185 Bestsellers na 2000 187 Internationale megasellers 187 | De hit van het nieuwe millennium: Harry Potter 190 | Een spontane bestseller: de cultus rond Knielen op een bed violen 193 | Religie terug in de literatuur 195 | Succesboeken van de eenentwintigste eeuw: lifestyle en merknamen 196 | Internationaal succes: Het diner 198 | Vervaging van de hoog-laaggrenzen: Kluun en Koch 200 | Drama paradox: Tonio 203 | Sekskasteelroman Vijftig tinten grijs 204 | Authenticiteit: Oorlog en terpentijn 209 | Non-fictiebestsellers: back to the roots familiegeschiedenissen 210 | Andere trends in non- fictie: Black Lives Matter, Tweede Wereldoorlog 212 | Nog meer non- fictiebestsellers: maatschappelijke thema’s 215 | Autobiografie 216 Fantasy 219 | Coronacrisis: escape en troost 220 | De zeven zussen 221 Verbeelding 226 BESLUIT: BESTSELLERENCULTURELE VERANDERING 229 Bibliografie 235 Personenregister 241