Vitaal door kunst biedt sociaal-kunstzinnige dagbehandeling voor volwassenen en ouderen met een verstandelijke beperking, met dementie en mensen met psychosociale problemen. De beschreven methodiek bevordert de kwaliteit van leven door mensen in hun eigen kracht te zetten. Het werkt als levenselixer, geeft plezier in het moment, versterkt de vitaliteit, verbetert de stemming en verhoogt de sfeer in een groep. De methodiek ‘kracht in contact met kunst’ (KICK) biedt een kunstzinnig-sociaal jaar programma. Het bestaat uit verhalen, biografische gesprekken, kunstzinnige opdrachten en volgt de vier seizoenen. Het sluit aan op de leefwereld en de ontwikkelingsvraag van de deelnemers. Door met KICK te werken wordt de focus op zorg verbreed naar aandacht voor welzijn. De werkwijze is breed inzetbaar en beweegt zich op het grensvlak van begeleiding en behandeling. Het kan zowel individueel als voor groepen worden ingezet, gericht op veranderingsprocessen in verschillende levensfasen. Vitaal door kunst is geschreven voor vaktherapeuten beeldend, coaches en activiteitenbegeleiders Thea Giesen, orthopedagoog, psycholoog en Marijke de Mare, vaktherapeut willen met dit boek inspiratie bieden om positieve gezondheid te bevorderen: mentaal en psychosociaal welbevinden. Inhoud Voorwoord 9 1 Sociaal-kunstzinnige dagbesteding 13 1.1 Amor Fati 13 1.1.1 De ontstaansgeschiedenis van Kick 14 1.2 Nieuwe doelgroepen 15 1.2.1 Volwassenen met een verstandelijke en/of meervoudige beperking 15 1.2.2 Ouderen met een verstandelijke beperking 15 1.2.3 Ouderen met een dementieel syndroom 16 1.2.4 Jonge mensen met een dementieel syndroom 16 1.2.5 Transfer naar andere doelgroepen 16 1.2.6 Overeenkomsten en verschillen tussen de doelgroepen 17 1.2.7 Vormen van dementie 18 1.2.8 Aanpassing aan de verschillende doelgroepen 24 1.2.9 Evaluatie deelnemers, zorgmedewerkers en mantelzorgers 25 2 Theoretisch fundament Kick 28 2.1 Personalistisch mensbeeld 28 2.2 Zintuigenleer 30 2.3 Presentietheorie 32 2.4 Levenslooppsychologie 34 2.5 Positieve Gezondheid 37 3 Doelen en middelen van Kick 39 3.1 Doelen 39 3.2 Kunst als middel 40 3.3 Werkzame factoren 43 3.3.1 Presentie, verbinding en engagement 43 3.3.2 Attitude van begeleiders 43 3.3.3 Beelden 43 21022 SWP - Vitaal door kunst v6.indd 5 12-05-2021 14:05 3.4 Het Kick-programma 45 3.4.1 Voorbereiding en uitvoering 45 3.4.2 Verhalen en reminiscenties 46 3.4.3 Gesprek aan de hand van thema’s uit het verhaal 47 3.4.4 Kunstzinnige opdrachten 50 3.4.5 Nabespreking 50 3.4.6 Expositie 51 4 Het Kick-curriculum 52 4.1 Structuur en opbouw 53 4.2 De kracht van verhalen en sprookjes 53 De prins met de schubbenhuid 54 4.3 Impressief en expressief werken 57 4.4 Materialen en technieken 58 4.4.1 Materialen 58 4.4.2 Technieken 61 5 Het jaarprogramma van Kick 65 5.1 Lente 65 5.2 Zomer 106 5.3 Herfst 139 5.4 Winter 171 6 Kick-onderzoek onder jonge mensen met dementie 206 6.1 Aanleiding 206 6.2 Onderzoeksvragen 207 6.3 Methode 208 6.4 Resultaten 210 6.4.1 Entree 211 6.4.2 Het narratief gedeelte 212 6.4.3 Biografie 214 6.4.4 Het kunstzinnig gedeelte 216 6.4.5 Nabespreking 222 6.5 Effecten volgens de Eerst Verantwoordelijke Verzorgenden 225 6.6 Samenvatting 227 21022 SWP - Vitaal door kunst v6.indd 6 12-05-2021 14:05 Dankwoord 234 Literatuur 235 Jaarprogramma: verhalen 237 Over de auteurs 239