Elf verschillende typen onzichtbare kinderen komen in dit boek voor het voetlicht te staan. Om verschillende redenen raken zij uit zicht, worden zij níet opgemerkt en blijven zij ongezien. Zoals stille kinderen, alleenstaande gevluchte kinderen, kinderen die opgroeien in een sekte en kinderen díe thuis psychisch worden mishandeld. Zij voelen zich vaak ín de steek gelaten door de samenleving, hun school, hun klasgenoten, hun ouders en hun hulpverleners. Veel van deze kinderen hebben hulp nodig. Dat ontbreekt en dat maakt hen kwetsbaar. Jan van der Ploeg vraag meer aandacht en begrip voor deze kinderen die in de huidige extraverte, drukke en snel veranderende samenleving vaak onzichtbaar blijven. Jan Dirk van der Ploeg (1927) is emeritus hoogleraar orthopedagogiek. Hij schreef o.a. 'Klein handboek voor opvoeders'(2016), 'Had me dat eerder verteld. Opvoedkundige antwoorden op veel voorkomende problemen'(2018), 'Grensjongeren. Van riskant tot strafbaar gedrag' (2021), 'Pioniers in de jeugdzorg. Dertig denkers en doeners' (2021), 'Het positieve zelfbeeld als sociaal vaccin' (2022), 'Waarom vriendschappen zo belangrijk zijn'(2022) en 'Veerkracht, een rekbaar begrip'(2023) Voorwoord 5 DEEL 1 Kinderen die buiten beeld (willen) blijven 1. Kinderen in het keurslijf van een sekte 17 1. Inleiding 17 2. Omschrijvingen 18 3. Kenmerken 19 4. Aantallen 19 5. Beïnvloedingsprocessen 20 6. Beweegredenen om lid te worden van een sekte 22 7. Sekteleiders 23 8. Gevolgen 25 9. De plaats van kinderen in sekten 25 10. Misstanden 26 11. Verlaten van een sekte 28 12. Als kinderen hun sekte verlaten 29 13. Hulpverlening 30 2. Kinderen met een psychiatrisch zieke ouder 33 1. Inleiding 33 2. Wat houdt een depressie in? 34 3. Aantallen 35 4. Gevolgen voor kinderen 35 5. De opvoeding 38 6. Interacties tijdens de opvoeding 39 7. Beschermende factoren 40 8. Ontwikkelingsfasen en de invloed van depressieve moeders 41 9. In welke fase is de invloed van depressieve moeders het grootst? 42 10. Verschillen tussen jongens en meisjes 43 11. Hulpverlening 44 13 3. Kinderen met onzichtbare wonden 47 1. Inleiding 47 2. Ernstige onderschatting 47 3. Wat is psychische kindermishandeling? 48 4. Omvang 50 5. Gevolgen van psychische kindermishandeling 52 6. Oorzaken 53 7. Het bepalen van psychische kindermishandeling 55 8. Interventies 57 9. Ter afsluiting 58 4. Kinderen van een gedetineerde vader of moeder 61 1. Inleiding 61 2. Enkele cijfers 61 3. Gevolgen 62 4. Kans op problemen 64 5. Recidive, duur en aard 65 6. Theoretische invalshoeken 66 7. Verschillen tussen jongens en meisjes 68 8. Hulpverlening 69 9. Verbeteringen 71 Deel 2 Kinderen die vaak ongezien (willen) blijven 5. Stil en ongezien 75 1. Inleiding 75 2. Niet-gekozen in de klas 75 3. Introverte kinderen 77 4. Verlegen kinderen 79 5. Teruggetrokken kinderen 82 6. Geremde kinderen 83 7. Opvoedings- en schooladviezen 85 8. Tot slot 86 73 6. Eenzaam en niet opgemerkt 89 1. Inleiding 89 2. Eenzaam, maar wanneer? 89 3. Gevoelens van eenzaamheid 91 4. Vóórkomen 92 5. De samenhang met problemen. 93 5.1 Gedragsniveau 93 5.2 Emotioneel niveau 94 5.3 Cognitief niveau 94 5.4 Fysiek niveau 95 5.5 Onderlinge samenhang 95 6. Verschillende trajecten 96 6. Risicofactoren 97 6.1 Omgevingsfactoren 97 6.2 Aanleg 98 7. Het bepalen van eenzaamheid 98 8. Eenzaamheid: een psychiatrische stoornis? 99 9. Hulpverlening 100 7. De school… mij niet gezien 103 1. Inleiding 103 2. Typen schoolverzuim 103 3. Schoolweigering verschilt van spijbelen 104 4. Spijbelen 104 5. Schoolweigering 105 6. Wie zijn de schoolweigeraars? 108 7. Kinderen met een autisme spectrum stoornis (ASS) lopen meer risico 109 8. Gezinnen van de schoolweigeraars 110 9. Negatieve ervaringen op school 111 10. Mogelijke gevolgen 112 11. Het bepalen van de schoolweigering 113 12. Hoe te helpen 114 13. Therapie 115 14. Ter afsluiting 116 Deel 3 Uit het zicht verdwenen kinderen 8. Uit zicht verdwijnende alleenstaande asielzoekende kinderen 123 1. Inleiding 123 2. Instroom amv’s 123 3. Asielprocedures 125 4. Achtergronden 125 5. Waar komen de amv’s terecht? 127 6. Beschermende en risicofactoren 127 7. Achttien plus en wat dan? 129 8. Verdwijningen 130 9. Conclusie 132 9. Arm en ongezien 133 1. Inleiding 133 2. Wat is armoede? 133 3. Aantal arme kinderen 135 4. De groeiende kloof tussen arm en rijk 135 5. De risico’s van armoede 136 6. Beschermende factoren 139 7. Hoe kijken kinderen tegen de armoede aan? 141 8. Het verhullen van armoede 142 9. Hoe te helpen? 142 10. Uit zicht verdwijnende jongeren 147 1. Inleiding 147 2. Definities 147 3. Aantallen 148 4. Zwerven is een dynamisch en vaak cyclisch proces 148 5. Biografische kenmerken 149 6. Persoonlijkheidskenmerken 150 7. Gezinssituatie 151 8. Gedragsproblemen 152 9. De kwetsbaarheid van zwervende jongeren 152 10. Zijn zwervende jongeren de latere thuis- en daklozen ? 153 11. Hulpverlening 154 12. Tot slot 156 119 11. (Z)onder het oog van de jeugdbeschermíng 159 1. Inleiding 159 2. Seksueel misbruik en fysieke mishandeling 160 3. De jeugdbeschermer/gezinsvoogd 160 4. Uithuisplaatsing, een heikele kwestie 161 5. Caseload 162 6. Verzwaringen 163 7. Hoe verlopen de huisbezoeken nu werkelijk? 165 8. Waarom kindermishandeling in het gezin niet wordt gezien 166 9. Tot slot 167 Nawoord 169 Bijlagen Bijlage 1 De dimensies van de Big Five 173 Bijlage 2 Overzicht samenhang eenzaamheidsproblemen 175 Bijlage 3 Herziene versie van de UCLA-eenzaamheidsschaal 177 Bijlage 4 Adviezen: aanpak eenzaamheid thuis en op school 179 Bijlage 5 Overzicht risicofactoren schoolweigering 181 Bijlage 6 Bepaling van schoolweigering 183 Bijlage 7 Overzicht risico- en beschermende factoren van kinderen met een ouder in detentie. 185 Bijlage 8. De Child Abuse Risk Evaluation (CARE-NL) 187 Trefwoordenregister 189