Wie met kinderen werkt, werkt onvermijdelijk ook met hun ouders. En juist dát blijkt vaak het lastigste onderdeel van het vak. Of je nu leerkracht bent, jeugdverpleegkundige, jeugdzorgwerker, logopedist, of nog student in opleiding: het contact met ouders kan raken, botsen of uitputten. Zeker wanneer het contact gaat over een kind dat vastloopt of in de knel zit. Hoe blijf je dan professioneel, betrokken én in verbinding? In Ouders begrijpen ontdek je waarom ouderschap zo kwetsbaar is, hoe die kwetsbaarheid doorwerkt in gesprekken met jou als professional, en wat jij kunt doen om de verbinding niet kwijt te raken. Aan de hand van onder andere de ouderschapstheorie van Alice van der Pas en inzichten uit de ervaringsgerichte psychosociale hulpverlening krijg je praktische handvatten om je steviger te laten staan in het contact met ouders – juist als het spannend wordt. Ook de talloze herkenbare voorbeelden van gespreksvoering en communicatie helpen je daarbij. Zonder verbinding kun je weinig betekenen voor een ouder – en dus ook niet voor een kind. Verbinding is een absolute voorwaarde als je een open en kwetsbaar gesprek wil hebben, waarin ouders zich durven uit te spreken over wat hen werkelijk bezighoudt. En die verbinding begint bij jezelf. Jij bent het instrument waarmee je werkt. Wanneer je schrikt, geraakt of boos wordt en je je vervolgens afsluit, zal ook de ander zich niet openen. Dit boek helpt je daarom om jezelf als professional serieus te nemen; hoe ga je om met je eigen geraaktheid en hoe benut je je intuïtie en (levens)ervaring? Want werken met ouders vraagt nu eenmaal niet alleen om vakkennis, maar ook om moed, zelfkennis, menselijkheid en een open hart. José Koster is ouderbegeleider, trainer, opleider en ervaringsgericht supervisor (LVSC). Ze schreef dit boek voor professionals en studenten, met als doel complexe theorieën toegankelijk en begrijpelijk te maken. José verzorgt trainingen op het gebied van werken in verbinding met ouders, én jezelf. Ouders begrijpen is een laagdrempelig, menselijk en praktisch boek – speciaal geschreven om theoretische inzichten te vertalen naar de dagelijkse praktijk, in uiteenlopende professionele contexten. Inleiding 7 Waarom dit boek? 7 Voor wie is dit boek bedoeld? 10 Wat mag je verwachten van dit boek? 10 Hoe is dit boek opgebouwd? 12 HOOFDSTUK 1 Werken met ouders 15 Wat is ouderbegeleiding? 17 Wat is psychosociale hulp? 21 Aandachtspunten professionele nabijheid 27 HOOFDSTUK 2 Waarom is werken met ouders complex? 30 Meer dan woorden: de diepere lagen van communicatie 30 Neuro Linguïstisch Programmeren (NLP) als communicatiemodel 31 Overdracht 38 Soorten overdracht 39 Tegenoverdracht 46 Factoren die overdracht bevorderen en condities die overdracht oproepen 51 Vijf hechtingsstijlen 56 Loyaliteit 68 Overdracht tussen professional en ouder 72 Zorgen om een kind 74 Hoe stap je uit de (tegen)overdracht? 77 Feedback 81 Intervisie en supervisie 82 HOOFDSTUK 3 Ouderschap: een transformatie 86 Fasen van transitie naar ouderschap 88 Transitie naar ouderschap: vier centrale thema’s 96 Onderzoek naar vaderschap en medeouders 97 Postnatale depressie 98 Ouderschapsgroei 103 Groeien als ouder is geen vrije keuze 109 HOOFDSTUK 4 Werken met ouders vanuit de ouderbegeleidende positie 112 De schroomdrempel 112 Een methodiek voor het werken met ouders 113 Opvoederschap versus ouderschap 116 De ouderbegeleidende positie: een kruk met drie poten 129 Poot 1: besef van verantwoordelijk-zijn 131 Ouderschap: invloeden en omstandigheden 135 Poot 2: ouderschap maakt kwetsbaar 146 Rouw en verlies 156 Poot 3: de ouder is eindverantwoordelijk en dus opdrachtgever 162 De vierde poot onder de kruk? 170 HOOFDSTUK 5 Concrete handvatten en tips voor gesprekken met ouders 172 Motiverende gespreksvoering - Wat is het? 174 Handvatten uit de motiverende gespreksvoering 175 Oplossingsgericht coachen – Wat is het? 184 Het ProToPlaSMa-model van Van der Pluijm 185 Reflecteren op je professionele handelen 198 Handvatten om te reflecteren op je professionele handelen 199 Dankwoord 207 Literatuurlijst 209