In de zomer van 2013 werd in de Europese Unie tussen Commissie, Raad en Parlement overeenstemming bereikt over het Meerjarig Financieel Kader, het gemeenschappelijk landbouw- en plattelandsbeleid en het structuur- en cohesiebeleid voor de periode 2014-2020. Dit boek geeft daarvan de meest actuele stand van zaken. Daarnaast is ook het EU-beleid voor voedsel, milieu, natuur, gezondheid van plant en dier, en dierenwelzijn volop in beweging. Tenslotte zijn er in de Europese en internationale samenleving ontwikkelingen gaande die van grote invloed zijn op het EU-beleid voor landbouw, voedsel en groen. Wat zijn daarin de hoofdelementen en hoe hangen deze samen? Wat zijn de overwegingen achter de beleidsmaatregelen en wat de gevolgen? Dit boek behandelt al deze aspecten, met bijzondere aandacht voor de uitwerking en toepassing van het EU-beleid in Nederland en Vlaanderen. Begonnen in de jaren vijftig met 6 lidstaten, telt de Europese Unie met de toetreding van Kroatië 28 lidstaten per 1 juli 2013. Mijlpalen in de integratie zijn, naast de vele toetredingen, de vorming van de interne markt, de introductie van de euro, de regelgeving voor bescherming van natuur en milieu, de algemene levensmiddelenverordening en in 2009 het van kracht worden van het Verdrag van Lissabon. Al deze ontwikkelingen hebben grote invloed, niet alleen op de besluitvorming in Brussel of in de nationale hoofdsteden, maar ook rechtstreeks op de Europese burger. Binnen landbouw, voedsel en groen is de aandacht steeds meer verschoven van het markt- en prijsbeleid naar inkomensbeleid, voedselveiligheid en ecologische duurzaamheid. Daarnaast is er door de veranderende verhoudingen op internationale markten, waaronder de hoge en sterk fluctuerende prijzen op wereldmarkten, veel meer aandacht dan in het verleden voor de externe aspecten van het EU-beleid, en de relatie tussen dit beleid en de wereldvoedselvoorziening. Al deze elementen en verbanden zijn door een groep deskundigen vanuit wetenschap, overheid en bedrijfsleven toegankelijk gemaakt voor een brede kring van belangstellenden. Het boek is bestemd voor studenten in het wetenschappelijk en beroepsonderwijs, maar ook voor medewerkers bij overheid, bedrijfsleven en organisaties die te maken hebben met landbouw, voedsel en groen op Europees niveau. Het Europese beleid voor landbouw, voedsel, milieu, natuur en platteland is volop in beweging. Wat zijn de hoofdelementen en hoe hangen die met elkaar samen? Wat zijn de overwegingen achter de beleidsmaatregelen en wat zijn de gevolgen? Dit geheel herziene en uitgebreide boek behandelt zowel de politiek als de praktijk, waarbij de nadruk ligt op Nederland en Vlaanderen. Begonnen met de Zes, telt de EU nu 27 lidstaten. Mijlpalen in de integratie zijn de vorming van de interne markt, de introductie van de euro, de richtlijnen voor de bescherming van milieu en natuur, de algemene levensmiddelenverordening (General Food Law) en de discussie over het Verdrag van Lissabon. Naast interne doelstellingen zijn WTO-onderhandelingen en budgettaire grenzen drijvende krachten achter beleidswijzigingen. Binnen het veld van landbouw, voedsel en groen is de aandacht steeds meer verschoven van het markt- en prijsbeleid naar inkomensbeleid, voedselveiligheid en ecologische duurzaamheid. Op de Europese agenda staan een verdere aanpassing van het Gemeenschappelijk landbouwbeleid, de Europese begroting na 2013 en de verschuivende verhouding tussen 'publiek' en 'privaat'. Recentelijk is het Europese beleid extra op de kaart gezet door de hoge prijzen op de agrarische wereldmarkten, de energieschaarste, de bevordering van biobrandstoffen en, in samenhang daarmee, de voedselvoorziening in de wereld. Deze materie is door een groep deskundigen vanuit wetenschap, overheid en bedrijfsleven toegankelijk gemaakt voor een brede kring belangstellenden. Het boek is bestemd voor studenten in het wetenschappelijk- en beroepsonderwijs maar ook voor medewerkers bij overheid, bedrijfsleven en organisaties die te maken hebben met landbouw, voedsel en groen op Europees niveau. Inhoudsopgave EU-beleid (4e druk, 2013) Woord vooraf 7 1. Europese integratie: betekenis voor landbouw, voedsel en groen 19 Gerrit Meester en Liesbeth Dries 2. EU-instellingen en besluitvormingsprocessen 35 Gerbert Kunst 3. Budgettaire kaders 69 Marko Bos 4. Het WTO-perspectief 93 Pieter Gooren en Rien Huige 5. Wereldmarkten en volatiliteit 111 Gerdien Meijerink 6. Private vormen van prijs- en inkomensstabilisatie 131 Joost Pennings en Arie Oskam 7. Landbouwprijs- en inkomensbeleid 141 Roald Lapperre, Herman Snijders en Huib Silvis 8. Vergroening van het gemeenschappelijk landbouwbeleid 169 Anne van Doorn en Jan Gerrit Deelen 9. EU-plattelandsbeleid en structuurfondsen 183 Petra Berkhout en Willem Schoustra 10. Diergezondheid 205 Monique Mourits 11. Plantgezondheid 217 Monique Mourits, Jan Schans en Alfons Oude Lansink 12. Dierenwelzijn 229 Ferry Leenstra, Leon Arnts en Geert van der Peet 13. Voedselkwaliteit en voedselveiligheid 241 Wim Verbeke 14. Europees voedselveiligheidsrecht 255 Bernd van der Meulen en Harry Bremmers 15. Private en publieke standaarden in de voedselketen 283 Frank Bunte 16. EU-beleid voor genetisch gemodificeerde organismen 301 Gé Backus en Coen van Wagenberg 17. Naar ecologische duurzaamheid 311 Joris Relaes en Huib Silvis 18. Toepassing Europees milieukader in de landbouw in Nederland 325 Huib Silvis 19. Toepassing Europees milieukader in de landbouw in Vlaanderen 337 Joris Relaes 20. Europees natuurbeleid en de toepassing in Nederland en Vlaanderen 345 Raoul Beunen en Irene Bouwma 21. Een blik in de toekomst 363 Gerrit Meester Auteurs 385 Index 389