Wat kunnen we concluderen over de lezer aan de hand van een onderzoek naar de lay-out van een middeleeuwse tekst? Mogen we aan de hand van een collectie van een bibliotheek conclusies trekken over de cultuur waarin deze collectie werd samengesteld?Gedurende de middeleeuwen waren manuscripten voor boeken voortdurend onderhevig aan veranderingen. Deze kwamen voort uit nieuwe inzichten in bijvoorbeeld het gebruik van koppen bij teksten of de toepassing van hoofdstuknummering.Met de focus op de negende en twaalfde eeuw verkent dit boek de veranderingen die er plaatshadden in de keuze van het gebruikte materiaal, maar ook de veranderende omstandigheden waaronder handgeschreven boeken werden geproduceerd, gebruikt en verzameld. Door een onderzoek naar een breed palet aan teksten en gedetailleerde analyse van handschriften uit alle hoeken van Europa onthult dit boek de relatie tussen het boek en zijn gebruikers.Erik Kwakkel doceert aan de Universiteit Leiden, waar hij het onderzoeksproject 'Turning over een New Leaf: Manuscript Innovation in de twaalfde-eeuwse renaissance' leidt.Rosamond McKitterick is hoogleraar Middeleeuwse Geschiedenis aan de Universiteit van Cambridge.Rodney Thomson is emeritus hoogleraar aan de School of History and Classics aan de Universiteit van Tasmanië (Hobart, Australië).