In 1949 verscheen het boek De schippers van de Kameleon, geschreven door de Fries Hotze de Roos. In de veertig daaropvolgende jaren schreef hij nog negenenvijftig titels in de Kameleon-reeks. Het waren avonturen die echt tot de verbeelding spraken. De Kameleonreeks groeide uit tot de populairste kinderboekenserie van Nederland. Miljoenen jongens en meisjes identificeerden zich met Hielke en Sietse Klinkhamer, de tweeling van een dorpssmid, die er in hun 'lompe maar sterke' boot de Kameleon op uit trokken. De Kameleon is onderdeel geworden van Nederlands collectieve geheugen. Dat generatie na generatie jonge lezers die boeken verslonden, was volwassen kinderboekencritici een doorn in het oog. Zij vonden het minderwaardige jeugdlectuur, die jonge lezers afhield van Het Betere Kinderboek. Een jeugdliteratuurprijs of Griffel ontving De Roos, timmerman van beroep, dan ook nooit. NRC-journalist Paul Steenhuis gaat op zoek naar het geheim van het enorme succes van de reeks. Hij legt fascinerende fundamenten bloot: de mythen over vaderlandse zeehelden, het degelijke vooroorlogse socialisme, de achttiende-eeuwse wortels zelfs van de moderniteit. Zo ontstaat er vanuit een onverwachte invalshoek een kleine, vrolijke vertelde cultuurgeschiedenis van Nederland. Dit boek is een volledig herziene en uitgebreide versie van het boek Helden zonder zee dat Paul Steenhuis in 1998 publiceerde, en in De Volkskrant werd omschreven als ‘een prachtige bijbel voor Kameleon-liefhebbers Paul Steenhuis (1958) is kunstredacteur van NRC. Hij schrijft over cultuur, vooral over beeldende kunst, strips en jeugdliteratuur en publiceerde boeken over Jan Wolkers, Voltaire en de Kameleon.