In deze verzameling van toekomstverkenningen worden contouren geschetst voor samenhang en stabiliteit van het stelsel van sociale zekerheid. Ons stelsel van sociale zekerheid dient zowel het individuele welzijn als het algemeen maatschappelijk belang van duurzame inzetbaarheid, participatie en sociaaleconomische stabiliteit. Dat is extra belangrijk in tijden van crisis, om menselijke en economische schade maximaal te voorkomen. Sociale zekerheid is onmisbaar om een samenleving bijeen te houden waarin mensen op vele – vaak in de loop van hun leven wisselende – manieren sociaal en economisch hun plaats moeten vinden. De stabiliteit van de sociale zekerheid staat onder druk door veranderingen die zich in hoog tempo opdringen: technologische vooruitgang, flexibilisering van arbeidsrelaties, en langer doorwerken. Bovendien wordt het stelsel op de proef gesteld door de coronapandemie en haar nasleep, die sociaal kwetsbaren extra hard raken in inkomen, gezondheid en welzijn. Deze ontwikkelingen onderstrepen het belang van stabiele kaders, zoals constitutionele en grondrechtelijke verankering van sociale zekerheid. Hiertoe behoort ook het Europees kader, want sociaaleconomische bedreigingen hebben vaak grensoverschrijdende oorzaken en moeten door internationale samenwerking worden gekeerd. In deze verzameling van toekomstverkenningen worden contouren geschetst voor samenhang en stabiliteit van het stelsel van sociale zekerheid. Sociale bescherming naar menselijke maat, solidariteit en bescherming van werk en werkgelegenheid blijven hierbij de essentiële ijkpunten. 1 De toekomst van de sociale zekerheid: de menselijke maat in een solidaire samenleving – Inleidende beschouwing (Ernst Hirsch Ballin, Teun Jaspers, André Knottnerus en Harriet Vinke); 2 Langer doorwerken en versobering van sociale zekerheid: de impact op sociale ongelijkheid (Sandra Brouwer en Raun van Ooijen); 3 Samen de zorg voor arbeidsparticipatie en gezondheid echt veranderen (Sylvia van der Burg-Vermeulen); 4 Naar omslagfinanciering in pensioenen? Het Nederlandse driepijler model opnieuw bezien (Casper van Ewijk); 5 Data op de Arbeidsmarkt: toepassingen en uitdagingen (Maarten Goos en Anna Salomons); 6 Betere pensioenen voor zzp’ers (Kees Goudswaard); 7 Oud en wijs: waarom met pensioen als je nog kunt doorwerken? (Mark Heemskerk); 8 Het debat over de uitvoering van de sociale verzekeringen geschematiseerd (Lex Heerma van Voss); 9 Ongelijkheid in sociale zekerheid: de rol van werkgevers en vakbonden (Maarten Keune); 10 Werkt de WIA? Over de benutting van verdiencapaciteit van arbeidsongeschikten (Pierre Koning); 11 De Europese Sociale Pijler van sociale rechten: meerwaarde of dode letter? (Hans van Meerten, An Wouters en Jorik van Zanden); 12 Pensioenzekerheid (Theo Nijman); 13 Het democratisch gebrek in de sociale zekerheid (Shirley Oomens en Emma Vossen); 14 Naar een socialer Europa? Naar een geharmoniseerde financiering van de sociale zekerheid in de Europese Unie! (Paul Schoukens); 15 Baanpolarisatie en flexibilisering op de Europese arbeidsmarkt: beleidsimplicaties voor Nederland (Olaf van Vliet en Lars van Doorn); 16 De ontsporing van het stelsel van inkomensafhankelijke toeslagen (Gijsbert Vonk); 17 De maatschappelijke consequenties van het institutionele pad: regelingen voor werkloosheid, arbeidsongeschiktheid en bijstand, 1980-2015 (Cok Vrooman); 18 Een levensloopperspectief op de sociale zekerheid (Daniel van Vuuren en Sander Muns); Over de auteurs