Marie du Saar was de eerste vrouw die in 1890 aan de Universiteit van Amsterdam promoveerde en de eerste vrouwelijke medisch specialist in Nederland. Toch is zij steeds de grote onbekende gebleven tussen andere ‘eerste vrouwen’ zoals Aletta Jacobs of Cornelia de Lange. Het verhaal gaat dat zij zich twee jaar na haar promotie uit wetenschap en beroep terugtrok omdat ze ging trouwen. Ze praktiseerde echter na haar huwelijk tien jaar als zelfstandig gevestigd oogarts en had daarnaast de leiding over een polikliniek. Du Saar was een pionier en in haar jonge jaren, de periode rond 1900, ontmoette ze veel mensen die openstonden voor nieuwe ontwikkelingen. Maar langzamerhand keerde het historische tij. Na een vliegende start eindigde haar beroepscarrière op trieste wijze. Ze moest haar praktijk sluiten, werd een buitenstaander en ook in haar persoonlijke leven was de tragiek nooit ver weg. "Van pionier tot buitenstaander" vertelt haar verhaal. Inleiding 9 1. Ambitieuze Friezin 1860-1877 15 Een wispelturige vader 16 Jeugdjaren 17 Het gezin valt uiteen 20 Zelfstudie 25 2. Leren voor een toekomst 1877-1880 31 Een mini maatschappij 32 Het leven op de kweekschool 33 De toekomstplannen 36 Onzekerheid over de studie geneeskunde 37 Het toelatingsexamen 40 3. Student en pionier 1881-1885 43 Het natuurwetenschappelijk basisjaar 45 Docenten en hoofdvakken 47 Reinskjen du Saar overlijdt 50 Een nieuwe vriendenkring 52 Zomer in het buitenland 56 Weerstand onder de studiegenoten 60 4. Naar nieuwe perspectieven 1885-1888 63 Studeren in Zürich 64 Op zoek naar een nieuw onderkomen 66 Verliefdheden 70 5. Voorspoed en succes 1888-1891 75 Betsy Repelius en de Vondelstraat 75 Banden met de vrouwenbeweging 80 Afstuderen 82 Kinderarts of oogarts? 85 Het proefschrift 88 Reacties op de promotie 93 Studiereis 95 6. De grote Liefde 1891-1892 101 Duitse professoren en een Zweedse artiest 102 Heinrich Hammer 103 Verloving 105 Huwelijk 112 7. Zelfstandig oogarts 1891-1899 119 Een gunstige uitgangspositie 119 De eigen praktijk: start 121 De eigen praktijk: vervolg 126 Een dramatische omwenteling 134 Weg uit Amsterdam 138 Een onderstroom van verzet 143 Het einde van de carrière van Marie du Saar 145 8. Leven als buitenstaander 1900-1911 151 Eenzaam in Duitsland 1899-1902 152 Mooi wonen in Lausanne 1903-1906 158 Droefgeestig in Leiden 1906-1911 165 9. Terug in Amsterdam 1911-1937 175 Moeder en zoon 176 Moeder en dochter 179 Betsy Repelius overlijdt 182 Het huwelijk strandt definitief 184 De zoon die alles goed moest maken 186 Het overlijden van Ernst Hammer 189 10. De latere jaren 1938-1955 193 Oude en nieuwe vrienden 194 Jubilea en overlijden 195 De mythe rond Marie du Saar 201 Dankwoord 205 Noten 207 Bibliografie 216 Bronnen 216 Literatuur 216 Namenregister 221