Het vormen van een college in de lokale democratie gebeurt meestal achter gesloten deuren. Job van Meijeren en Jochem Hoogenboom openen die binnenkamer en nemen de lezer stap voor stap mee. Welke stappen moet je voor de verkiezingen al zetten? Welke typen akkoorden zijn er en passen die bij jouw gemeente? Hoe verloopt een verkenning? Wat moet je regelen voordat je toe bent aan formeren? Hoe presenteer je het akkoord en de wethouders? In heldere taal en met voorbeelden, tips en anekdotes krijgt de lezer een goed beeld van het formatieproces. En van valkuilen, voetangels en berenklemmen die zich in dit proces kunnen voordoen. Een aanbeveling voor iedereen die werkt in de lokale democratie en niet de fouten wil maken die al gemaakt zijn. Een boek dat lekenbestuurders helpt om na de verkiezingen de belangen van kiezers en de lokale democratie te dienen. “De vorming van een college is een van de belangrijkste fases in een bestuursperiode. In deze eerste weken wordt de toon gezet, het vertrouwen gebouwd – of juist ondergraven. De keuzes die je dan maakt, kunnen het succes of falen van een hele bestuursperiode bepalen. Daarom is het zo waardevol dat met dit handboek de belangrijkste lessen, inzichten en tips gebundeld zijn, zodat elke gemeente daar haar voordeel mee kan doen.” - Sharon Dijksma, voorzitter Vereniging van Nederlandse Gemeenten “Formeren is geen rocket science, maar je moet wel weten waar je aan begint en begrijpen waarmee je bezig bent. Dit boek helpt daarbij, een aanrader!' “ - Bruno Bruins, Oud-minister Downloads uit het boek staan op website van Necker: www.necker.nl/binnenskamers Inhoudsopgave 1. Op naar de verkiezingen 11 1.1. Campagnetijd en verkiezingstijd! 12 1.2. Waar partijen mee aan de slag gaan 15 1.3. Voorbereidingen voor de formatie door de ambtelijke organisatie 23 1.4. Afspraken over het formatieproces 27 1.5. De verkiezingscampagne 32 1.6. De uitslagenavond 35 2. Over typen akkoorden en colleges 41 2.1. De bedoeling van een formatieproces 42 2.2. Typen akkoorden en colleges 43 2.3. Traditionele coalitie met een coalitieakkoord 44 2.4. Raadsbreed werken 48 2.5. Een expliciete keuze maken in de bestuursvorming 62 3. Van verkiezingsuitslag naar verkenning 67 3.1. Drie manieren om te starten 68 3.2. Duiding van de verkiezingsuitslag 70 3.3. Een opdracht voor verkenning 73 4. De verkenningsfase 77 4.1. Het doel van de verkenningsfase 78 4.2. De verkenner 80 4.3.De ondersteuning van de verkenner 87 4.4.Het verslag en advies van de verkenner 97 4.5. Het debat over de bevindingen van de verkenning 101 5. Van verkenning naar formatie 105 5.1. De opdracht en werkwijze voor de formatiefase 106 5.2. De formateur(s), hun ondersteuning en voorbereiding 110 5.3. De onderhandelaars en hun voorbereiding 115 6. De formatiefase 123 6.2. De inrichting van het formatieproces 124 6.3.Onderhandelen 138 6.4.De uitvoerbaarheid: over financiën, capaciteit en tijd 146 6.5. Interventies van de formateur 147 6.6. Beoogd wethouders en de portefeuilleverdeling 149 6.8.De rol van de burgemeester 158 7. Van formatie naar presentatie 163 7.1. Naar de fracties 164 7.2. Praktische zaken 167 7.3. Naar de gemeenteraad 169 8. Van goede start naar goed vervolg 175 8.1. Evalueer het formatieproces 176 8.2. Gezond democratisch samenspel 177 8.3. Een bliksemstart voor het college 179 8.4.Onderhoudswerkzaamheden 181 Woord van dank! 188 Ook verkrijgbaar van Necker 189 Referenties 190 Interviews Rosanne Franken Gemeentesecretaris in Waalre 38 Lianne van Kalken Wethouder in Vlaardingen 64 Arie Slob (In)formateur in Zwolle, Zuid-Holland, Den Haag en Noordoostpolder 120 Roel van Gurp en Steven van Weyenberg Formateurs in Utrecht 159 Cor Smits en Saskia de Smet Gemeentesecretaris en bestuursadviseur in Etten-Leur 185