We zijn met steeds meer: mensen die zich inzetten voor een gezondere, duurzamere en rechtvaardigere wereld. Maar ook wordt steeds duidelijker hoe complex de benodigde maatschappelijke transities zijn. Er is behoefte aan perspectief. We hebben kijkvensters nodig die ons helpen om zorgvuldiger, rijker en speelser naar transities te kijken, met meer empathie en wederzijds begrip. En we hebben hoop nodig. Zonder hoop gaat het niet. De basis van hoop is niet dat we alle problemen zullen gaan oplossen, maar dat mensen het vermogen hebben om een nieuwe weg in te slaan ten opzichte van de status quo. Wat hebben we nodig om verschil te maken in een wereld vol verandering? En wat kunnen we leren van inspirerende anderen? Perspectief is een actueel boek met een unieke, multidisciplinaire analyse van de grote maatschappelijke transities van onze tijd. Het bevat een schat aan wetenschappelijke bronnen, aansprekende voorbeelden en diepte-interviews met bekende en minder bekende pioniers, inspirators, activisten en systeemveranderaars, onder wie Marjolein Jonker, Aniek Moonen, Merlijn Twaalfhoven en Kees Klomp. 1. Opstaan voor een mooiere wereld 9 Hoop is een werkwoord 10 Verlangen naar perspectief 13 Nataliteit: de geboorte van hoop 18 Een multidisciplinaire benadering 22 Ontschuldigen: het hele verhaal vertellen 27 Systeemintelligentie 29 Opzet van dit boek 34 DEEL 1: INZICHT ONTWIKKELEN 41 2. Verbanden leren zien 43 De hele olifant 44 Prestatiedruk bij jongvolwassenen 47 Meritocratische idealen en oneindige groei 54 Grenzen van mensen 62 Grenzen van dieren 82 Grenzen van de aarde 88 Blinde vlekken 106 3. Leren kijken naar maatschappelijke transities 111 Harde en zachte transities 112 Een multidisciplinair perspectief op transitie 121 Paradigmatheorie 123 Complexe systeemtheorie 136 Liminaliteit 145 Spirituele omvorming 158 Morele helderheid 163 4. Het oude verhaal verstaan 172 Socialisatieprocessen 172 Leren uitzoomen 174 Zorgcasus: PsyQ 181 Lens 1: Persoonlijke ervaringen 184 Lens 2: Praktische mechanismen 189 Lens 3: Filosofische mechanismen 206 Ecologische casus: Verwildering 219 Verbroken verbindingen 237 DEEL 2: HOOPVOL HANDELEN 245 5. Interviews met pioniers, inspirators, activisten en systeemveranderaars 247 Marjolein Jonker, tiny house-pionier: Minder huis, meer leven 248 Aniek Moonen, oud-voorzitter Jonge Klimaatbeweging: Moed is het idee hebben dat je er iets aan kan doen 255 Dirck Slabbekoorn, filiaalhouder en sociaal ondernemer: De schoonheid van de mens 262 Bieke Jongejan & Sanne Boekel, GGZ-activisten: Welkom op de wachtlijst 269 Kees Klomp, activistisch onderzoeker: Deze tijd vraagt om andere skills 279 Gilberto Morishaw, changemaker: Je bent meer dan je denkt 289 Eveline de Kock, landschapsarchitect: Het is tijd voor nieuwe relaties 298 Merlijn Twaalfhoven, componist: Hoe kunst de wereld kan redden 304 6. Verschil maken als jezelf 310 Hoopvol handelen 312 Een verhaal vertellen 318 Transitierollen 330 Transitiestrategieën 345 Transitiekwaliteiten 354 Kwaliteiten rondom systeemintelligentie 357 Kwaliteiten rondom taal 364 Transitiekwaliteiten rondom leiderschap 374 Het lege midden 398 Epiloog: hoop – of liefde? 409 Dankwoord 415 Foto’s en illustraties 417 Noten en bronnen 419