Een praktisch boek voor ondernemers over de bescherming van vormgeving via het auteurs- en modellenrecht, in niet juridische taal. Met voorbeelden uit o.a. de fashion-, meubel- en grafische industrie. Hoe bescherm je creatieve uitingen of ideeën en hoe zorg je ervoor dat anderen er niet mee aan de haal gaan? De auteurs van deze uitgave krijgen in hun dagelijkse praktijk veel vragen over dit onderwerp van ondernemers en bedrijven. Het oerwoud aan regels is verwarrend voor de leek. De term ‘intellectuele eigendom’ is voor velen al onbegrijpelijk. In de ogen van de auteurs is er in Nederland nog teveel onduidelijkheid en onwetendheid op het gebied van intellectuele eigendom. Dit vormde de aanleiding om een serie handboeken over dit onderwerp samen te stellen in de taal van ondernemers. In dit deel (3) bespreken de auteurs de bescherming van vormgeving, bijvoorbeeld door middel van het modellenrecht en het auteursrecht. In begrijpelijke, zo min mogelijk juridische taal wordt besproken wat het belang is van vormgeving, hoe vormgeving kan worden beschermd en wanneer inbreuk wordt gemaakt op de betreffende intellectuele eigendomsrechten zoals het modellen- en het auteursrecht. Het boek staat vol met geïllustreerde voorbeelden uit de dagelijkse praktijk van de auteurs. Fabels worden de wereld uit geholpen en ondernemers krijgen bruikbare en direct toepasbare tips over de bescherming van hun intellectueel eigendom. ‘Vormgeving’ is het derde deel in de 8-delige reeks over intellectueel eigendom (‘IE’). Geen naslagwerk voor in de boekenkast om daar nooit meer uit te komen, maar net als de andere delen, een écht praktisch handboek voor iedereen die geen risico’s wil nemen als het gaat om de bescherming van intellectueel kapitaal. Ook dit deel van IE in Bedrijf is weer geschreven in begrijpelijke taal en staat vol met visueel ondersteunde voorbeelden uit de dagelijkse praktijk. De auteurs, Marjolein Driessen, advocaat/partner bij Legaltree en IE-specialist en Theo-Willem van Leeuwen, merkenjurist en eigenaar van merkenbureau Abcor, rekenen af met hardnekkige fabels en geven tegelijk bruikbare en direct toepasbare tips ter bescherming van intellectueel eigendom. In deel 3 van IE in Bedrijf – ‘Vormgeving’ gaan Driessen en Van Leeuwen in op de bescherming van zowel grafische vormgeving als productvormgeving. Vooral via het zogenaamde modellenrecht, maar ook de belangrijkste aspecten van het auteursrecht en merkenrecht komen aan bod. Inbreuk op het ontwerp van onder meer meubels, kleding, verpakkingen, grafische vormgeving en functioneel (industrieel) design wordt besproken. ‘Vormgeving’ is hierdoor niet alleen van groot belang voor ondernemingen die hun intellectueel eigendom willen beschermen, maar ook voor bijvoorbeeld (grafisch) vormgevers, designers en fotografen. Het intellectuele eigendomsrecht is een bonte verzameling van wettelijke regelingen op het gebied van creativiteit zoals modellenrecht, auteursrecht, merkenrecht, handelsnaamrecht en octrooirecht. Voor ondernemers is het vaak ondoenlijk om de juiste weg te vinden in het oerwoud van regelingen en deze optimaal toe te passen. “Het komt veel voor dat geen juridisch advies wordt ingewonnen of dat advies wordt gegeven door juristen die geen specialist zijn op dit gebied. Dat leidt regelmatig tot verkeerde adviezen en onnodige rechtszaken die veel energie, tijd en geld kosten. Daar willen we met deze uitgave graag iets aan doen”, aldus de auteurs. 1 Het belang van vormgeving 13 1.1 Het belang van design 15 1.2 Hoe kan vormgeving worden beschermd? 17 1.3 Stappenplan bij de bescherming van vormgeving 20 Vast te leggen stappen: 20 2 Kan ik vormgeving via het auteursrecht beschermen en hoe doe ik dat? 23 2.1 Bescherming van vormgeving – auteursrecht (copyright) 25 2.2 Vereisten voor bescherming en uitzonderingen 28 Wat kan geen werk zijn? 30 Stijl 31 2.3 Wie verkrijgt bescherming? 33 De maker 33 Werknemer/werkgever 34 Meerdere makers 34 Werk openbaar gemaakt door een bedrijf 35 Werk wordt gemaakt onder leiding/toezicht van 36 2.4 Bescherming tegen wat/wie? 37 3 Wat is een model en wat zijn de vereisten? 41 3.1 Model – bescherming van het uiterlijk van producten 43 3.2 Vereisten voor bescherming 44 Nieuwheid 44 Eigen karakter 47 3.3 Wat kan geen model zijn? 48 Technische functie 48 Verbindingsstukken 49 Andere uitzonderingen 50 3.4 Bescherming tegen wat/wie? 51 4 Hoe claim ik modelrechten? 53 4.1 Registratie 55 4.2 Niet geregistreerd, toch bescherming (?) 57 4.3 Hoe lang duurt modelbescherming? 58 4.4 Wie is de rechthebbende? 59 5 Hoe bescherm ik een model in de praktijk? 61 5.1 Wat kan allemaal een model zijn? 63 5.2 Waar registreren? 63 5.3 Verloop van de procedure 66 5.4 Wat voor soort afbeeldingen gebruiken in de aanvraag? 67 Kenmerkende eigenschappen 67 a. Lijntekening of foto? 68 b. Stippellijnen 72 c. Kleuren 75 6 De meerwaarde van een modelregistratie 79 6.1 Rechter gaat uit van de geldigheid van een geregistreerd model 81 6.2 Voordeel: modelhouder/opdrachtgever beschouwd als rechthebbende 84 6.3 Voordeel: EU-bescherming 87 6.4 Voordelen modelregistratie ten opzichte van het merkenrecht 87 Problemen met vormmerken in de praktijk 88 Geen gebruikseis bij modellen 89 In het geheim alvast de rechten claimen 90 Voordelen ten opzichte van beeldmerken 91 7 Wat kan ik bestrijden als (model)rechthebbende? 95 7.1 Modelrecht, het uitsluitend recht om… 97 Beschermingsomvang 99 7.2 Inbreuk 99 Inbreuk op meubels 100 Inbreuk op kleding 100 Inbreuk op verpakkingen 103 Inbreuk op grafische vormgeving 105 Inbreuk op een update van vormgeving 106 Inbreuk op functioneel (industrieel) design 107 7.3 Inbreuk, en dan? 109 Over de auteurs Marjolein Driessen 111 Theo-Willem van Leeuwen 112 Nawoord 113