Over de vriendschap tussen twee mannen en de droom van een zangcarrière – oergeestig en vol menselijk meedogen In ‘Een wagon vol duivels’ van Anton Valens (1964-2021) zijn Stanley en de ik-figuur al decennia bevriend: twee mannen die de veertig zijn gepasseerd, geen gezin hebben gesticht en evenmin kunnen bogen op een carrière van betekenis. Stanley was danser en koestert zangambities, de ik is een creatieveling met wisselende werkzaamheden. Na ruim dertig jaar in het geheim te hebben geoefend, waagt de danser de sprong: hij zal gaan optreden in een solovoorstelling in de zogenaamde Broedplaats, een oud, ooit door hem gekraakt pand in de binnenstad. En de creatieveling moet hem daarin bijstaan als licht-technicus en theeschenker. Wat volgt is een uniek zang¬optreden voor een publiek zoals alleen Anton Valens dat ten tonele kan voeren. ‘Een wagon vol duivels’ lag klaar, maar Anton Valens wilde het pas gepubliceerd zien nadat hij zich ‘bij zijn voorvaderen had gevoegd’. Het is oergeestig en vol menselijk mededogen: een nagelaten parel. '(…) ontroerend, geschreven met humor en veel mededogen, over mensen in de marge (…) Het voornaamste bezwaar kan worden uitgelegd als een compliment: het boek, een novelle, is te snel afgelopen.' [waardering: vier sterren] Joep van Ruiten Dagblad Van Het Noorden '(…), een novelle die tot zijn beste werk gerekend mag worden. (…) compromisloos, eigenzinnig schrijven, met hart en urgentie.', - [waardering: vier ballen] Thomas de Veen NRC 'De novelle is van begin tot eind een echte Valens. Absurdistisch, kritisch op valse pretentie, soms venijning, maar ook vol mededogen met de ploeterende mens. Bovendien van een grote taalrijkdom met Valenswoorden die je graag ook eens wilt gaan gebruiken: misrimpeld. lurps, labberkoelte.' André Keikes Tzum.nl 'een lucide testament met een romatische boodschap (…) In Valens' kleine, hoogwaardige oeuvre wemelt het van de wereldvreemd aandoende, uiterst serieus uitgevoerde projecten (…) Het barok geschreven, intens geestige proza van Valens boekstaaft hoe die manmoedige pogingen grandioos mislukken.' [waardering: vier sterren] Jeroen Vullings Elsevier 'Er is dikwijls een wat verlegen man aan het woord die de lezer toespreekt in een prettig ouderwets aandoende stijl, met veel oog voor details die ieder ander zouden ontgaan. […] het is ontroerend deze fijne schrijver terug te vinden in deze novelle.' Gerwin van der Werf Trouw 'Hij roept de wereld op met een paar zinnen, zonder oordeel, hij kijkt en beschrijft (…) Hij zwijgt erover. Hij demonstreert. (…) een bijzonder fraaie en geestige novelle.' Kees 't Hart De Groene Amsterdammer 'Valens blonk uit in het scheppen van mensen met rafelranden, gekwelde mannen in de doodlopende steeg die 'leven' wordt genoemd. (…) Het geploeter van de twee mannen wordt typisch valensiaans beschreven: humoristisch, licht-karikaturaal en schrijnend.' Gé Vaartje De Volkskrant 'Het is een echte Valens, geestig met een bittere ondertoon. (…) Wat volgt is een verhaal zoals alleen Valens ze kon schrijven: bizar, grappig en volslagen onvoorspelbaar. 'Een wagon vol duivels' is ongrijpbaar en lijkt steeds te zeggen: kijk maar, er staat niet wat er staat.' Sonja de Jong Noord Hollands dagblad 'Het zijn scènes die iedere Valens-lezer zal herkennen: stroeve gesprekken vol prachtige, magistrale onzin. (…) 'Een wagon vol duivels' bevat alle ingrediënten voor een vintage-Valens: gefnuikte ambities van onzichtbare mensen; maffe situaties die doodnormaal aandoen (en vice versa), (...). Het is allemaal van een hilarische en ontroerende knulligheid, opgediend in een onnavolgbare stijl, (...).' De Nederlandse Boekengids