Op ‘ouder worden’ kunnen we geen invloed uitoefenen, gelukkig wél op het proces van veroudering! Met behulp van dit boek word je wijzer, met behulp van de oefeningen jonger. Een ideale combinatie! Aanbevelingen Levenslessen in ‘Gezonder ouder worden, Coach jezelf’. Het klinkt overdreven om met een waarschuwing te beginnen: wie dit boek leest, moet niet verbaasd zijn een gedragsverandering te ondergaan. Dat is mij niet eerder overkomen en bij dit boek wel. Marij Schüsler maakt in ‘Gezonder ouder worden, Coach jezelf’ duidelijk hoezeer mijn leven zich afspeelt volgens vaste patronen. Van ontwaken tot naar bed gaan, blijk ik een gewoontemens. Datzelfde geldt mogelijk ook voor jou. Op zich hoeft daar niets mis mee te zijn. Zolang die vaste patronen maar niet de verkeerde zijn. Als voormalig redactiechef van een groot landelijk medium heb ik veel moeten nadenken over de juiste kop boven een verhaal. De inhoud moet immers de lading dekken. Met de titel ‘Gezonder ouder worden, Coach jezelf’ kan ik het volledig eens zijn. Als een van de meelezers bij het tot stand komen van dit boek ervoer ik levenslessen. Dat had ook de titel kunnen zijn. Wat je eet, wat je drinkt, hoe je omgaat met anderen, wat je kan doen bij tegenslagen, welke middelen er zijn om van kwalen en kwaaltjes af te komen, hoe een vervelende chef een uitdaging kan zijn, alle handreikingen in dit boek zijn waardevol. Waarom? De schrijfster berijdt geen stokpaardjes. Kent geen dogma’s. Prikkelt met haar vragenlijsten tot nadenken. Stimuleert zelfredzaamheid. Blijft realistisch. Verwacht dus geen wonderen. Je moet jezelf coachen, wil je ‘gezonder ouder worden’. Hoe zit het met mijn gedragsverandering? Ik leef niet meer op de automatische piloot. Ben mij veel bewuster geworden van wat ik doe. En waarom ik het doe, zoals ik het doe. Theo Jongedijk 9 Op een nuchtere en laagdrempelige manier geeft Dr. Marij Schüsler inzicht in welke factoren ons sneller doen verouderen. Daarbij behandelt ze een breed gebied van o.a. voeding, beweging, sociale omgeving, stress, slapen, geestelijke gezondheid, emoties en verslavende middelen. Vervolgens geeft ze ook praktische tips over hoe we op een gezonde manier ouder kunnen worden. Ik zou dit boek zeker aanbevelen aan eenieder die op een gezonde manier ouder wil worden. Rob Erdbrink, oprichter HeartMath Benelux www.heartmathbenelux.com Zonder preken of dwingend te zijn geeft Marij Schüsler in dit boek praktische tips voor gezond(er) oud worden, en hoe we dit zélf kunnen aanpakken. Niet gebaseerd op modieuze diëten of allerlei “wonderstoffen” in allerlei vormen die we tegenwoordig zo vaak geadverteerd zien, en vaak tegen hoge prijzen verkrijgbaar zijn, maar op wetenschappelijke inzichten en op gewoon gezond verstand. Het zijn bruikbare adviezen die gemakkelijk ingepast kunnen worden in ons dagelijks leven, te beginnen met nadenken over hoe ons dagelijks leven eruit ziet – teveel zitten, te weinig beweging, te veel of te vet eten? Zij laat zien hoe kleine veranderingen in ons gedrag, die niet moeilijk zijn, al kunnen leiden tot gezondheidswinst en meer levenslust in onze latere jaren. Ik kan dit boek dan ook van harte aanbevelen. Christine Catlender, apotheker Alles heeft een natuurlijk verval, ook ons lichaam. Op ‘ouder worden’ kunnen we geen invloed uitoefenen, gelukkig wél op het proces van veroudering! Met behulp van de informatie in dit boek word je wijzer, met behulp van de oefeningen jonger. Een ideale combinatie! Heb meer lief en geniet van het proces van gracieus ouder worden met behulp van doeltreffende adviezen op het gebied van voeding, leefstijl, bezieling én de bijzondere kracht van kruiden. Nienke Stoop, Holistisch Arts & Coach Inhoudsopgave Aanbevelingen.............................................................................................. 9 Hoofdstuk 1. Welke aspecten spelen een rol bij ouder worden?....................11 Inleiding.................................................................................................................. 11 Dit boek schrijf ik speciaal voor degene die graag wat zuiniger op zichzelf . wil zijn..................................................................................................................... 11 Zuinigheid met vlijt. ............................................................................................... 12 Hygiëne................................................................................................................... 13 Dikke enkels........................................................................................................... 14 Rust......................................................................................................................... 14 Vragenlijst.............................................................................................................. 15 Vitaliteit en zelfgenezend vermogen. ................................................................. 17 Preventie................................................................................................................ 17 Wat geneest helemaal uit zichzelf en wat niet?. ............................................... 17 Risicovolle stoffen................................................................................................. 18 Het bereiken van je doelen. .................................................................................. 18 Doel. ......................................................................................................................... 18 Het behalen van een doel. .................................................................................... 19 Beloning. ................................................................................................................. 19 Je doel formuleren. ............................................................................................... 19 Dagboek.................................................................................................................. 20 Hoofdstuk 2. Gezonde voeding.....................................................................23 Inleiding.................................................................................................................. 23 Zout. ......................................................................................................................... 24 Wist je dat.... ........................................................................................................ 24 Tips voor minder zout eten. .............................................................................. 24 Je gedrag aanpassen. ........................................................................................... 25 De Eetmeter. ........................................................................................................... 25 De Schijf van Vijf. ................................................................................................... 25 Levende en dode voeding. .................................................................................... 27 Het etiket. ................................................................................................................ 27 Ultra-processed foods of sterk bewerkte voedingsmiddelen. ........................ 29 Voedingspatroon. ................................................................................................... 29 Gezonde voedingspatronen................................................................................. 29 Dieet........................................................................................................................ 30 3 Hoe kun je gezond afvallen?. ............................................................................... 30 Hoeveel moet je afvallen?. ................................................................................ 30 Wat zijn de voor- en nadelen van afvaldiëten?. ............................................. 31 Bekende diëten en stromingen. ........................................................................ 31 Zelfhulp of persoonlijk advies. ............................................................................. 31 Is diëten gezond?. .................................................................................................. 32 Het Mediterrane dieet. .......................................................................................... 32 Waarom gezond?. .................................................................................................. 33 Minder pasta en pizza. .......................................................................................... 33 Vocht. ....................................................................................................................... 33 Klachten bij te weinig vocht. ............................................................................. 33 Functies van vocht............................................................................................. 34 Voldoende water drinken is goed voor je hart............................................... 34 Water is goed voor je brein. .............................................................................. 35 Kraanwater. ......................................................................................................... 35 Eet- en/of drinkmomenten. .................................................................................. 33 Supermarkten........................................................................................................ 35 Hoofdstuk 3. Beweging............................................................................... 36 Redenen om te bewegen...................................................................................... 36 Bewegen en ziekten.............................................................................................. 37 Welke beweging past bij mij................................................................................ 38 Stevig wandelen.................................................................................................... 39 Heb jij voldoende zicht op je beweging?............................................................ 40 Tabel om te beoordelen hoe groot je inspanning is:. ........................................ 41 Hoofstuk 4. Sociale omgeving..................................................................... 43 Positieve invloed................................................................................................... 43 Negatieve invloed. ................................................................................................. 44 Oefening. ................................................................................................................. 44 Sociale omgeving bij ouder worden................................................................... 45 Hoofdstuk 5. Stress.................................................................................... 47 Stress vragenlijst.................................................................................................. 48 Wat is er aan stress te doen?.............................................................................. 49 Werk-stressklachten. ............................................................................................ 49 Stress verminderen........................................................................................... 49 HeartMath. .............................................................................................................. 50 4 Het autonome zenuwstelsel. ................................................................................ 50 Oefening 1. ........................................................................................................... 52 Ongezonde stress. .............................................................................................. 52 Oefening 2. ........................................................................................................... 53 Hoofdstuk 6. Slapen. ................................................................................... 54 Verwachtingen....................................................................................................... 54 Wat is slecht slapen?. ........................................................................................... 55 Oorzaken. ................................................................................................................ 56 Bewustwording. ..................................................................................................... 57 Actie. ........................................................................................................................ 59 Hoofdstuk 7 Geestelijke gezondheid, mentale gezondheid. ........................... 61 Ouderdom............................................................................................................... 62 Positieve psychologie. ........................................................................................... 63 Depressiviteit......................................................................................................... 63 Burn-out. ................................................................................................................. 64 Dementie. ................................................................................................................ 64 Geneesmiddelen.................................................................................................... 65 Hoofdstuk 8 Emoties................................................................................... 66 Energielekken........................................................................................................ 66 Notice & Ease techniek......................................................................................... 67 Oefening:. ............................................................................................................. 67 Vitaliteit en zelfgenezend vermogen:................................................................. 67 Waarom is lachen gezond?.................................................................................. 68 Gelukshormonen................................................................................................ 68 Kleinere kans op een hartaanval..................................................................... 68 Minder vaak ziek. ................................................................................................ 68 Workout voor het lichaam. ................................................................................ 68 Emotionele intelligentie. ....................................................................................... 68 Emotionele intelligentie test................................................................................ 70 De verhouding tussen positieve en negatieve emoties................................... 72 Chronisch piekeren............................................................................................... 72 Depressie. ............................................................................................................... 73 Positieve motivatie. ............................................................................................... 74 Zelfredzaamheid. ................................................................................................... 74 Empathie. ................................................................................................................ 75 5 Temperament......................................................................................................... 77 Hoofdstuk 9. Gebruik van alcohol, tabak, gokken en verdovende middelen. .. 78 Wat is verslaving?. ................................................................................................ 79 Welke soorten verslaving zijn er?. ...................................................................... 79 Aantal verslaafden/misbruikers in Nederland en aantal in behandeling:. ... 80 Sociale omgeving.................................................................................................. 82 Vragenlijst verslaving. .......................................................................................... 83 Hoofdstuk 10 Kruidenmiddelen................................................................... 86 Fytotherapie voor mensen................................................................................... 86 Betrouwbare informatie fytotherapie. ................................................................ 86 Definitie fytotherapie. ............................................................................................ 87 Europese regelgeving. .......................................................................................... 88 Juiste zorg op de juiste plek. ............................................................................... 88 Medicijnen zijn lang niet altijd nodig.................................................................. 89 Placebo. ................................................................................................................... 89 Bijwerkingen.......................................................................................................... 89 Verschil tussen homeopathie en fytotherapie. .................................................. 89 Een aantal fytotherapeutica op een rijtje........................................................... 90 Adaptogenen....................................................................................................... 90 Allium sativum L. of Knoflook. .......................................................................... 91 Althea of echte heemst. ..................................................................................... 91 Arnica montana of valkruid. .............................................................................. 91 Calendula officinalis L. of tuingoudsbloem..................................................... 91 Camellia sinensis Kuntze of Theestruik, groene thee. .................................. 91 Cimicifuga racemosa Nutt. of Zilverkaars. ...................................................... 92 Coffeïne................................................................................................................ 92 Crataegus of Meidoorn...................................................................................... 92 Curcuma xanthorrhiza Roxb. of Javaanse curcuma. ..................................... 92 Echinacea Purpurea Moench of Rode zonnehoed. ......................................... 93 Ginkgo biloba L. of Ginkgo. ................................................................................ 93 Hypericum perforatum L. of Sint-Janskruid. .................................................. 93 Lavendula vera D.C. of Lavendel. ..................................................................... 93 Matricaria recutita L. of Echte kamille............................................................ 93 Mentha x piperita L. of Pepermunt.................................................................. 94 Origanum majorana L. of Marjolein................................................................. 94 Panax ginseng C.A. Meyer of Ginseng............................................................. 94 6 Pimpinella Anisum of Anijs............................................................................... 94 Piper methysticum G. Forst. of Kava. .............................................................. 94 Tanacetum parthenium Schultz Bip. of Moederkruid. ................................... 94 Taraxacum officinale Weber of Paardenbloem. .............................................. 95 Thymus vulgaris L. of Echte tijm. ..................................................................... 95 Vaccinium myrtillus L. of Blauwe Bosbes. ...................................................... 95 Valeriana officinalis L. of Echte valeriaan. ...................................................... 95 Vitex agnus-castus L. of Monnikenpeper........................................................ 95 Zemelen en psylliumzaad. ................................................................................. 95 Zingiber officinale Roscoe of Gember. ............................................................. 96 Hoofdstuk 11. Zingeving............................................................................. 97 Zin van je bestaan................................................................................................. 97 Religie..................................................................................................................... 98 Kindertijd................................................................................................................ 98 Pubertijd................................................................................................................. 98 Arbeidzame leven. ................................................................................................. 99 Met pensioen. ......................................................................................................... 99 Eenzaamheid. ...................................................................................................... 99 Waarom hoort dit hoofdstuk in dit boek thuis?. .............................................. 100 Vragenlijst zingeving.......................................................................................... 101 Hoofdstuk 12 Tot slot. ............................................................................... 103 Beloofd is beloofd..................................................................................... 105 Index........................................................................................................ 107 Bronnen. ....................................................................................................117