Austerlitz doet het zelf gaat over een eigenwijs dorp dat zelf zijn meergeneratiegebouw met school, dorpshuis, starters- en zorgwoningen én zijn zorg- en welzijnsvoorzieningen regelde. Dit in de vorm van de zorgcoöperatie Austerlitz Zorgt, het Hart van Austerlitz en de woonstichting NuVoorStraks. Het is een succesverhaal, maar ook een succesverhaal kent zijn moeilijke momenten. Ook daarover gaat dit boek. De drie betrokken wethouders zien als hun belangrijkste bijdrage aan dit project: het initiatief laten bij de initiatiefnemers en als gemeente faciliteren zonder het over te nemen. Dat vinden ze van groter belang dan het vele geld dat de gemeente Zeist investeerde. Een opmerkelijke, zo niet unieke houding. Jan Snijders en Wim Oerlemans dragen Austerlitz doet het zelf op aan hun dorpsgenoten en vooral aan de vele vrijwilligers onder hen. Ze schreven dit boek voor de inwoners van Austerlitz en voor actieve burgers elders in het land, die overwegen een burgerinitiatief op te zetten. Dat hoeft niet meteen zo breed te zijn als het initiatief hier in dit boek. Een coöperatie met een palet aan vrijwilligersdiensten levert al een grote bijdrage en is snel en relatief simpel op te starten! Inhoudsopgave Gefeliciteerd! 6 Ten geleide 7 Woord vooraf 8 1. Austerlitz, een kennismaking 13 a. Austerlitz nu: bomen en buren 13 b. Austerlitz toen: heide en armoe 14 c. Zelfsturing met een rijk verenigingsleven, eerste golf 16 d. Zelfsturing, tweede golf vanaf 2012 17 2. De basis: het leefbaarheidsonderzoek 20 a. Waarom dit leefbaarheidsonderzoek? 20 b. Grote inbreng van de bewoners 21 c. Belangrijkste conclusies uit ‘Leefbaarheid in de bossen’ 26 d. Maar toen! 27 3. Op verkenning in Brabant en bij de gemeente Zeist 29 a. Nodig: een organiserende instantie 29 b. Op naar Brabant 30 c. Lessen uit Brabant 34 d. Op verkenning bij de gemeente 35 4. Op verkenning in eigen dorp 38 a. Wat bood ons eigen dorp? 38 b. Austerlitz: een dorp met ‘zorg zonder zorgen’ 39 c. Tijd voor een enquête 40 5. Oprichting van Austerlitz Zorgt 43 a. Hoe organiseren we het? 44 b. Welke juridische vorm kiezen we? 46 c. Austerlitz Zorgt wordt een coöperatie 48 d. Onze tien geboden 51 e. Bedrijfsplan 52 f. De tweede dorpsbijeenkomst 53 6. ‘Zorgen moet je doen, niet maken’ 56 a. We formeren het dorpsteam 57 b. Onze eerste ervaringen met het dorpsteam 60 245 c. Afspraken met de gemeente 64 d. Het vrijwilligersnetwerk komt snel op gang 64 e. We delen onze ervaringen met een symposium 71 f. Samenvattend: ons aanbod per eind 2013 72 g. Voorspoedige ledengroei 72 h. Kostenbesparingen 74 7. Een echt burgerinitiatief 75 a. Sociale cohesie 75 b. Solidariteit 76 c. Bestuurskracht 77 d. De leefwereld tegenover de systeemwereld 78 e. Niet voor iedereen weggelegd? 78 8. Communicatie, sleutel tot succes 81 a. Communicatie als succesfactor 82 b. Doelgroepen en doelen 83 c. Creëren van een imago 84 d. De ingezette middelen 85 9. Wat is het Hart van Austerlitz? 88 a. Wat omvat het Hart van Austerlitz? 89 b. Leren-wonen-zorgen-ontspannen in één pand 90 10. Hart van Austerlitz (1) – Austerlitz gaat de kar trekken 93 a. Austerlitz Zorgt krijgt de trekkersrol 93 b. Samenwerking met diverse partijen 94 c. Belangrijkste voorwaarden voor succes 97 d. Installatie van de stuurgroep 98 11. Hart van Austerlitz (2) – Rapport en onderzoek in 2014 100 a. Het rapport Van A tot en met Zorgwoningen 100 b. Locaties, bestemmingsplan, gevreesde vertraging 104 c. Behoefteonderzoek onder alle 70-plussers 104 12. Hart van Austerlitz (3) – Op naar de eerste bwonersbijeenkomst 108 a. 8 juli 2014: kick-off 108 b. WereldKidz komt maar moeizaam op gang 111 c. Samen scheppen: de cocreatiesessie 114 d. 8 juli 2015: informatiebijeenkomst voor het hele dorp 115 246 13. Hart van Austerlitz (4) – Over bestemmingsplan, moeilijke beslissingen en veel meer 117 a. Wat is een bestemmingsplan? 117 b. Voorontwerp bestemmingsplan Dorpsplan Austerlitz 118 c. Technisch Programma van eisen 122 d. Op verkenning bij anderen 122 e. Het dorpshuis: verbouw of nieuwbouw? 124 f. Intussen: we krijgen meer ruimte 129 g. Het dorp gaat GONSen 131 14. Hart van Austerlitz (5) – Van geGONS tot keuze van de architect 133 a. Het GONS-traject blijkt succesvol 133 b. De keuze van de bouwmanager 135 c. Het Ambitiedocument 137 d. Een nieuwe projectorganisatie 137 e. De keuze van de architect 140 15. Hart van Austerlitz (6) – Er wordt eindelijk gebouwd 144 a. Van schets tot definitief ontwerp 144 b. Hoe binnen het budget te blijven? 146 c. Bestemmingsplan, omgevingsvergunning en meer formaliteiten 148 d. En nu … slopen en bouwen 149 e. Fondsenwerving voor de inrichting van het dorpshuis 158 f. Een kunstwerk hoort erbij 159 g. Een opening die niet doorging 162 h. Een logo 164 i. Nu, ruim twee jaar na de opening 164 16. ‘Dan kopen we die woningen toch zelf!’ 167 a. De gevolgen van de woningwet van Blok 167 b. Medewerking van de gemeente en Woongoed 168 c. Nodig: twee nieuwe stichtingen 168 d. Steun vanuit de provincie Utrecht 170 e. Met welke bank gaan we in zee? 171 f. De crowdfundingactie slaat aan 176 g. De bouw van de zorgwoningen 178 h. Voorbereiding voor de verhuur 183 17. Wie komen er in het Hart van Austerlitz wonen en wie bepaalt dat? 185 a. Uitdaging 185 b. Hoe gaat het ‘normaal’? 187 247 c. De voor ons belangrijke zaken 187 d. De toewijzingen 190 e. De daadwerkelijke bezetting 192 18. Ontwikkelingen van Austerlitz Zorgt vanaf 2014 194 a. We timmeren aan de weg 194 b. Spreekuur voor initiatieven elders 196 c. Onderzoek door de gemeente: zijn onze leden tevreden? 197 d. Vierjarige contracten voor de financiering van het dorpsteam 198 e. We laten ons graag deskundig adviseren 199 f. Conflict met Zilveren Kruis 200 g. Nieuwe diensten vanaf 2015 201 h. Eerste lustrum 211 i. Nog in ontwikkeling 214 j. Austerlitz Zorgt in coronatijd 214 k. Stabilisatie en weer groei van het aantal leden 217 l. Hoe verder? 217 19. Lessen 222 20. Heeft Austerlitz Zorgt zijn doelen bereikt? 231 a. Hebben we onze missie bereikt? 231 b. Hebben we onze visie bereikt? 232 c. Is de sociale samenhang vergroot? 233 d. Is Austerlitz Zorgt er voor het hele dorp? 234 e. Bereiken we met onze diensten onze doelgroepen voldoende? 235 f. Functioneert het Hart van Austerlitz als meergeneratiegebouw? 235 g. Wat leverden de enquêtes nog meer op? 237 h. Tenslotte 238 Overzicht van besturen met hun leden 240 Lijst met afkortingen 242 Dankwoord 243