Kinderen en jongeren met AD(H)D, waar help je ze mee? is een handboek boordevol tips voor ouders en de omgeving van kinderen met aandacht- en concentratieproblemen. Een boek dat ouders van kinderen met AD(H)D-gedrag meer inzicht én aanknopingspunten biedt om een zo passend mogelijke omgeving te creëren voor hun kinderen. Tirtsa Ehrlich besteedt ook aandacht aan de overgang van de kindertijd naar de puberteit en de adolescentie. Opvoeduitdagingen zoals liegen, gamen, social media, alcohol en drugs, maar ook het gedachtegoed van geweldloos verzet en verbindend gezag komen uitgebreid aan bod. Sommige kinderen en jongeren hebben meer last van aandacht- en concentratieproblemen en dat noemen we AD(H)D. Maar: het is de taak van ouders en omgeving om hen zo goed mogelijk tot bloei te laten komen. Want: Als een bloem niet bloeit, verander je niet de bloem, maar de omgeving waarin ze groeit. De inhoud van dit handboek is gebaseerd op wetenschappelijke inzichten, praktijkervaring en ervaringsverhalen van ouders zelf. Tirtsa Ehrlich richt zich in eerste instantie op ouders en de naaste omgeving van kinderen met ADD, daarnaast ook op die met ADHD, maar de opvoeduitdagingen die voorbij komen zijn in feite universeel. Kortom: een aanrader voor alle ouders! En behandelaren! Tirtsa Ehrlich werkt in de kinder- en jeugd-ggz. Zij heeft ruim 20 jaar ervaring met de diagnostiek en behandeling van kinderen met AD(H)D en de begeleiding van hun ouders. In haar eerdere boeken voor kinderen en jongeren met AD(H)D zelf, legt ze uit wat AD(H)D is, hoe een behandeling eruitziet, en zijn tips en tricks opgenomen voor het dagelijks leven thuis en op school. Een boek alleen voor ouders en omgeving was er nog niet. Nu wel! Voorwoord 11 Inleiding 13 Opmerkingen vooraf 13 1. Orchideeën en paardenbloemen 17 1.1 Twee opvoed-illusies 19 1.2 Er is geen quick fix voor ADD-gedrag, wel een goodness of fit 22 2. De wonderlijke wazigheid van ADD kort toegelicht 25 2.1 Wat is ADD? 25 2.2 ADD volgens het handboek DSM 26 2.3 ADD als gedrag beschrijvende classificatie 29 2.4 ADD in het dagelijks leven 31 2.5 Zijn kinderen met ADD gewoon lui en ongemotiveerd? 32 2.6 Zijn er oorzaken van ADD aan te wijzen? 33 2.7 Het vierfactorenmodel 35 2.8 Last but not least! De rol van ouders bij de aanpak van ADD 37 3. ADD: geen oorzaken, wel inzichten (en dus tips) 39 3.1 ADD en executieve functies 40 3.2 Aandachtstekort: inzicht in de verschillende vormen van aandacht 44 3.3 Tips per soort aandachtstekort 46 3.4 Onderzoek naar bepaalde executieve functies bij kinderen met ADHD 48 3.5 Werkgeheugenproblemen 49 3.6 Problemen met beloningsgevoeligheid 56 3.7 Problemen met timemanagement en tijdsbesef 58 4 Behandelrichtlijnen ADHD 63 4.1 Psycho-educatie 64 4.2 Behandeling van de omgeving en/of medicatie 66 4.3 Psychologische behandeling (mediatie-therapie) 67 4.4 Medicatie voor ADHD-klachten 68 4.5 Behandeladvies voor jongeren vanaf 12 jaar 71 4.6 Niet-primair aanbevolen behandelvormen 72 4.7 Lopend onderzoek naar ADHD-behandeling 74 4.8 Naast ADHD ook fors opstandig gedrag en/of andere psychische klachten? 78 4.9 Ouders als sleutel 79 5 ADD en acceptatie 84 5.1 Misverstand 1: ADD heb je voor de rest van je leven 84 5.2 Misverstand 2: de classificatie ADD achtervolgt je je hele leven 85 5.3 Misverstand 3: ADD is een teken van slechte opvoeding; wat heb ik verkeerd gedaan? 86 5.4 Misverstand 4: mijn kind heeft ADD, dan heb ik het dus ook 87 5.5 ADD accepteren 94 5.6 (Zelf)stigmatisering proberen te voorkomen 98 5.7 Een vaste en een groei-mindset 101 6 ADD en opvoeding 106 6.1 Een veilige band tussen ouders en kind als eerste basisbehoefte 108 6.2 Onvoorwaardelijke liefde en acceptatie als tweede basisbehoefte 110 6.3 Vertrouwen in je kind en altijd naast je kind blijven staan als derde basisbehoefte 112 6.4 Leer als ouders ‘terugschakelen’ 113 6.5 Investeer in de relatie met school 115 9.3.4 Tieners kunnen last hebben van heftige emotionele schommelingen en ze kunnen heel moe zijn, en die combinatie maakt ze nog chagrijniger 211 9.3.5 De denkfuncties zijn under construction, met als gevolg: tieners hebben belabberde executieve functies, zo zien ze bijvoorbeeld vooral het NU en niet het LATER 217 9.4 Aandachtspunten bij de opvoeding van tieners 218 9.5 Van klein naar groot mensje 223 10 Met ADD van de basisschool naar het voortgezet onderwijs 226 10.1 Algemene ADD-begeleidingsadviezen voor het voortgezet onderwijs 229 10.2 Huiswerkperikelen? Ontwikkel een routine 230 11 ADD na het voortgezet onderwijs 237 11.1 Leerplicht en financiële verantwoordelijkheden 237 11.2 Opvoeden gaat gewoon door 238 11.3 Autonomie in verbinding 239 11.4 ADD en het rijbewijs 241 12 ADD en liegen 245 12.1 Liegen kinderen met ADD vaker? 246 12.2 Speels en serieus liegen 247 12.3 Omgaan met liegen vanuit verbindend gezag en geweldloos verzet 248 12.4 Afsluitende gedachten over ADD en liegen 251 13 ADD en gamen, social media, roken, alcohol en drugs 253 13.1 Gamen en social media 253 13.2 Roken, alcohol en drugs 258 13.3 Schending van privacy versus versterking van het ‘parlement van de geest’ 261 13.4 Afsluitende gedachten over ADD en verleidingen 262 14 ADD in het gezin 265 14.1 Aandacht voor broers en zussen 265 14.1.1 Belangrijke aandachtspunten als één van je kinderen ADHD heeft 267 14.2 Wat als je als ouder zelf ADHD hebt? 270 15 Afsluitende tips van en voor ouders over de opvoeding van kinderen met ADD 272 Nawoord 279 Boeken-, podcast- en internettips 282 Bijlagen Bijlage 1. Boosheidsthermometer 289 Bijlage 2. Relatie- en herstelgebaren 293 Bijlage 3. Rode knoppen-brekers 299 Bijlage 4. ADD en het rijbewijs 304 Over de auteur 307