De mentale gezondheid van jongeren staat onder druk. Jongeren krijgen steeds meer te maken met psychische klachten onder andere door stress, eenzaamheid en financiële problemen. Wat doe je als een tiener al drie dagen zijn bed niet uitkomt, een student steeds stiller wordt, of het plezier om te werken wegvalt? Dit boek vertelt hoe je in gesprek gaat met deze jongeren, hen steunt en helpt hun neerwaartse spiraal om te buigen. Lieke Kalhorn legt uit hoe je jongeren kunt helpen hun mentaal welzijn, zelfvertrouwen en veerkracht te versterken zodat ze weer wat perspectief zien. Zij gebruikt daarbij elementen (waaronder luisteren, erkennen, vragen en verbinding) die samen het praktische gespreksmodel LEVEN vormen waardoor gesprekken eenvoudiger, gemakkelijker, dieper en effectiever worden. Aan de hand van voorbeelden, dialogen en tips van jongeren, laat Lieke zien hoe je jongeren helpt met negatieve emoties of tegenslagen om te gaan, en hoe je hen coacht om lekker in hun vel te zitten én te blijven zitten. Hierdoor groeien zij op tot veerkrachtige volwassenen. Dit boek is zowel voor professionals (pedagogen, praktijkondersteuners, (jongeren)coaches, onderwijsprofessionals, psychologen, jeugdzorgverleners e.d.) als voor ouders een praktisch en enthousiasmerend hulpmiddel om echt te luisteren naar jongeren en hen te helpen zichzelf te helpen. Lieke Kalhorn is pedagoog en begeleidt jongeren op het gebied van mentaal welzijn, studie-/werkkeuze en zelfvertrouwen en coacht volwassenen in effectieve communicatie met jongeren. Heidi van den Hout, verlies- en werkgelukdeskundige, schrijft een hoofdstuk over omgaan met verlies. Lieke heeft zich, naast eigen kennis en ervaring, laten inspireren door in gesprek te gaan met deskundigen en de jongeren zelf om zich zo breed mogelijk te informeren. Hieronder enkele quotes uit deze interviews: Indra (16 jaar): 'Praat erover! Zo heb ik van mijn wond (een eetstoornis) een wonder (een spel) gemaakt.' Jesse (20 jaar): 'Ik ging zelf heel erg mee in de "ratrace". Nu inspireer ik andere jongeren om een reis in plaats van een race van hun ontwikkeling te maken.' Dennis (22 jaar): 'Het haalt zoveel last van je af als er naar je geluisterd wordt en je alles kan delen. Dan voel je je soms twintig kilo lichter.' 'Ik pleit voor volwassenen die vaker de vraag aan een jongere stellen:"Hoe is het met je?" En lessen mentaal welzijn vanaf basisschool tot en met vervolgopleidingen zou ook echt helpen.'  Joyce van der Wegen, oprichter landelijk kennisplatform studentenwelzijn  'Maak het onbespreekbare, bespreekbaar en het onzichtbare, zichtbaar.'  Heidi van den Hout, verlies- en werkgelukdeskundige  ' Luisteren en niet meteen in de oplossingsmodus willen duiken. Dat is de kunst.'   Yvonne van Sark, mede-oprichter Youngworks Voorwoord 9 Inleiding 11 Centrale vraag van het boek 12 Opbouw van het boek 13 ‘Neem ons serieus!’ 14 1. Opgroeien terwijl de wereld in brand staat 16 ‘Harder Better Faster Stronger?’ en andere onderzoeken 17 Mogelijke oorzaken 19 Jongeren hebben het lastig 29 2. Van overleven naar leven 30 Aanbevelingen uit actieplannen 31 Vraag het de jongeren zelf 32 Versterken van veerkracht 33 Gespreksmodel LEVEN 34 LEF als verkorte variant 39 3. Luister! 41 Waarom is luisteren zo lastig? 42 Echt luisteren is een kunst 47 Luisteren is hard werken 52 Reminders voor echt luisteren 54 4. Erkennen 55 Vermijd communicatieblokkades 56 Hoe dan wel? Emoties bespreekbaar maken 61 Hoe dan, concreet? Erkennen! 64 Voorbeelddialoog 66 Luisteren, Erkennen en een Follow-up (LEF) 67 Jongeren over de waarde van erkennen 69 Reminders voor erkennen 70 Interview Dennis 'Voor mij is het 1000% zeker dat je eerst moet luisteren en erkennen' 71 5. Vragen stellen vanuit verbinding 74 Verbinding als voorwaarde 75 Doel van vragen stellen 78 Vragen die niet werken 78 Vragen die wel werken 81 Voorbeelddialoog 91 Het effect van al dan niet vragen stellen 94 Reminders voor vragen stellen 95 6. Wat iedereen zou moeten weten over verlies 96 Waarom een hoofdstuk over verlies? 96 Relevante thema’s als je jongeren met verlies begeleidt 100 Begeleiding van verlies 106 Interview Linde 'Leuke dingen blijven zien en opzoeken geeft mij veerkracht 112 7. Samen op zoek naar kleine experimenten 118 Wanneer kun je experimenten voorstellen? 119 Zelfvertrouwen versterken 119 De mentale schijf van vijf 121 Psychologische basisbehoeften 124 Transitiecirkel en het duale procesmodel toepassen 126 Kunst, muziek en creativiteit als uitlaatklep 127 Praktische experimenten 128 Voorbeelddialoog 137 Reminders voor experimenteren 141 8. Napraten over succes- en faalervaringen 142 Napraten over succeservaringen 143 Napraten over faalervaringen 145 Normaliseren van fouten maken en het leven 148 Voorbeelddialogen 150 Reminders voor Napraten 154 9. Dit zeggen deskundigen 155 10. Maak gebruik van de wijsheid van jongeren 167 Maak het verschil 177 Dank! 179 Over de auteurs 180 Lieke Kalhorn 180 Heidi van den Hout 181 Bijlage - Lijst met vragen (die ik vaak stel) 182 Noten- en bronnenlijst 185 Noten per hoofdstuk 185 Bronnen 188 Geraadpleegde onderzoeksrapporten 190 Organisaties en initiatieven die zich met mentaal welzijn van jongeren bezighouden 191