INLEIDING 11 1 LEEFSTIJL 15 Introductie 15 Wat heeft in de twintigste eeuw geleid tot gezondheid? 15 Levensverwachting 17 Gezonde levensverwachting 18 Bewegen 19 Wat is de aanbeveling? 19 Wat zijn de feiten? 20 Is zitten het nieuwe roken? 20 Roken 20 Wat is de aanbeveling? 20 Wat zijn de feiten? 21 Alcohol 21 Wat is de aanbeveling? 21 Wat zijn de feiten? 21 Voeding 22 Wat is de aanbeveling? 22 Wat zijn de feiten? 25 Overgewicht 26 Wat zijn de feiten? 27 Ontspanning 28 Wat zijn de feiten? (slapeloosheid) 28 Wat zijn de feiten? (overspannenheid en burn-out) 29 Is gezond ook gelukkig? 31 Geluk 31 Geluk, gezondheid en leefstijl 31 Leefstijlbevordering als onderdeel van positieve gezondheid 32 Positieve gezondheid 32 Kritische noot 35 Tip voor in de praktijk 35 2 LEEFSTIJL VERANDEREN 36 Introductie 36 Fasen van gedragsverandering 37 Vijf fasen 37 Kritische noot 38 Tips voor in de praktijk 39 Bewustwording 40 Bewustzijn en misperceptie 40 Tips voor in de praktijk 40 Beredeneerd gedrag 41 Theorie van beredeneerd gedrag 41 Kritische noot 44 Tips voor in de praktijk 44 Intrinsieke of extrinsieke motivatie 45 Zelfdeterminatietheorie 45 Kritische noot 46 Tips voor in de praktijk 47 Motivational interviewing 47 Coaching met motivational interviewing 47 Tips voor in de praktijk 49 Uitdagende doelen stellen 50 Uitdagende doelen en prestaties 50 Tips voor in de praktijk 53 De kloof tussen intentie en gedrag 53 Het ontstaan van de kloof 53 Tips voor in de praktijk 55 Zelfcontrole en wilskracht 56 Grenzen aan het willen 56 Tips voor in de praktijk 57 Sociale invloed 57 Sociale normen, netwerken, sabotage en steun 57 Tips voor in de praktijk 60 Terugval 60 Hoogrisicosituaties en terugval 60 Mispercepties die bestaan over een (re)lapse 63 Tips voor in de praktijk 64 Blik op de toekomst 67 Ontwikkelingen 67 Tot slot 69 Gedragsveranderingstechnieken 69 3 KIJKEN OVER DE GRENZEN VAN DISCIPLINES 70 Introductie 70 Verandermanagement 71 Veranderen om te overleven 71 SWOT-analyse 71 Kritische noot 72 Tips voor in de praktijk 72 Waardoor veranderingen mislukken 75 Veranderstappen 76 Tips voor in de praktijk 78 Weerstand bij veranderen 78 Tips voor in de praktijk 79 Gedragseconomie en keuzearchitectuur 80 Op het grensvlak van economie en psychologie 80 Automatisch gedrag: systeem 1 en systeem 2 80 Soorten nudges 82 Kritische noot 83 Tips voor in de praktijk 84 Sociale marketing 86 Commerciële marketingtechnieken voor sociale doeleinden 86 Kritische noot 89 Tips voor in de praktijk 90 Tot slot 90 Gedragsveranderingstechnieken 90 4 KWETSBARE DOELGROEPEN 92 Introductie 92 Mensen met weinig gezondheidsvaardigheden 93 Tips voor in de praktijk 96 Mensen met financiële problemen 96 Financiële problemen, leefstijl en gezondheid 96 Beperkte cognitieve bandbreedte 98 Ook zonder financiële problemen grote sociaal-economische gezondheidsverschillen 99 Tips voor in de praktijk 101 Mensen met een psychiatrische aandoening 101 Aandacht voor leefstijl 101 Screening en interventies 102 Beweging als behandeling? 103 Tips voor in de praktijk 103 Ouderen 104 Leefstijl van ouderen 105 Pensionering 106 Tips voor in de praktijk 107 EPILOOG 109 BIJLAGEN TOOLS VOOR IN DE PRAKTIJK TOOLS VOOR GEDRAGSANALYSE 114 BRAVO quickscan voor volwassenen 114 Spinnenweb positieve gezondheid 120 Determinanten van gedrag 122 Sociale omgeving scan 123 SWOT 125 TOOLS MET BETREKKING TOT DE MOTIVATIE VOOR GEDRAGSVERANDERING 127 Dwingende noodzaak 127 Kosten-batenanalyse 129 Concurrentieanalyse 130 Beslismatrix 132 PLANNING TOOL 133 SMART doelen stellen en als-dan plannen 133 MONITORING TOOL 135 Schema voor monitoring 135 TERUGVALPREVENTIE TOOLS 137 In balans 137 Hoogrisicosituaties en copingplan 140 Copingplan voor terugkerende hoogrisicosituaties 141 Copingvaardigheden 142 Negatieve gedachten vervangen door positieve gedachten 144 HANDIGE EN BETROUWBARE WEBSITES 146 BRONNEN 148 OVER DE AUTEURS 159 REGISTREER JE BOEK 161 REACTIES OP POSITIEVE LEEFSTIJLVERANDERING 162 INDEX 164