Voor iedereen die intensief werkt met ouders en gezinnen en is bedoeld als steun in de rug bij het werken met gezinnen aan complexe opvoed- en gezinsproblematiek. Flexibel werken met gezinnen is geschreven voor iedereen die intensief werkt met ouders en gezinnen en is bedoeld als steun in de rug bij het werken met gezinnen aan complexe opvoed- en gezinsproblematiek. Uitgangspunt van deze nieuwe methodiek is de Praktisch Pedagogische Gezinsbegeleiding (PPG) en Intensieve Ambulante Gezinsbehandeling (IAG). Het onderscheidt zich van de andere vormen van intensieve gezinsbegeleiding door de grote aandacht voor oudergericht werken. Door de ouder in de methodiek centraal te stellen wordt de samenwerking gelijkwaardig en spreekt het vanzelf om de ouder in zijn competenties te erkennen. Aan de hand van een geheel nieuw rond model van methodische acties die je flexibel kunt inzetten, bepaal je als begeleider samen met ouders telkens de volgende stap in het proces. Iedere stap van de methodiek is uitgewerkt in activiteiten die samen met ouders uit te voeren zijn. Het schema van de methodiek is gevisualiseerd en ingevuld met ‘doe’ termen die duidelijk zijn voor ouders. Bij de methodische acties kun je kiezen uit een aantal instrumenten die je kunt inzetten. De instrumenten zijn zo beschreven dat duidelijk is hoe je kunt handelen. De visie achter de methodische acties en instrumenten is: oudergericht, samenwerkingsgericht, competentiegericht, systeemgericht, vraaggericht, praktisch en methodisch. Door het hele boek heen is er veel aandacht voor visualiseren om ervoor te zorgen dat je met ouders zichtbaar kunt maken en kunt borgen wat zij doen, zien en oogsten. Al met al een praktisch boek met veel voorbeelden uit de praktijk dat de professional en de beginnende begeleider kan ondersteunen in zijn/haar dagelijks werk met ouders, jeugdigen en hun netwerk. Aan de hand van een geheel nieuw rond model van methodische acties die je flexibel kunt inzetten, bepaal je als begeleider samen met ouders telkens de volgende stap in het proces. Iedere stap van de methodiek is uitgewerkt in activiteiten die samen met ouders uit te voeren zijn. Het schema van de methodiek is gevisualiseerd en ingevuld met ‘doe’ termen die duidelijk zijn voor ouders. DEEL 1 INLEIDING 9 1 INLEIDING 11 Waarom een methodiekboek voor het samenwerken met ouders? 11 Wat heeft ‘flexibel werken met gezinnen’ te bieden en wat hebben wij te bieden? 13 2 Verantwoording vanuit de theorie 15 Regulatieve cyclus 15 Ouderschapstheorie van Alice van der Pas 15 NLP en OGW 16 Verantwoording voor het centraal stellen van ouders 16 DEEL 2 METHODIEK PPG/IAG 17 3 Uitleg bij de tekening van het methodisch proces 19 Vraag / Zorg / Doel 21 Kijken 22 Begrijpen 23 Veranderen / Plan 24 Veranderen / Doen 25 Evalueren / Oogsten 26 Vraag / Zorg / Doel 27 4 Vraag / Zorg / Doel 28 4.1 Vraag / Zorg / Doel: de drijfveer van de ouder voor verandering 29 4.2 Doelen geven richting aan verandering 32 4.3 Doelen dicht bij de ouder houden 43 4.4 Zorg van de ouder of van derden? 48 4.5 Kennismakingsgesprek / Startgesprek / Contractgesprek 54 4.6 Eén gezin, één team, één plan 575 Kijken 58 5.1 Kijken naar positieve opvoedsituaties: kijken naar wat werkt 59 5.2 Kijken: met de ouder de lastige opvoedsituatie onderzoeken 71 6 Begrijpen 83 6.1 Begrijpen ondersteunt verandering 84 6.2 Begrijpen van kind / ouder / systeem 85 6.3 Van kijken naar begrijpen 87 6.3 Taxeren om te overzien, om te begrijpen en om mogelijkheden te zien voor veranderen 90 6.4 Begrijpen van het kind 96 6.5 Begrijpen van het systeem 103 7 Veranderen / Plan 112 7.1 Wat is de plek en het nut van een plan binnen het methodisch handelen? 112 7.2 Hoe ziet een werkplan eruit? 113 7.3 Samen met de ouders een werkplan maken 117 7.4 Eerst veranderen/doen, dan veranderen/plan 1 123 7.5 Werkplan voor ouders en jeugdige 125 8 Veranderen / Doen 126 8.1 Werken aan verandering zodra de voordeur opengaat 127 8.2 Veranderen is leren, leren steunt op ervaringsordeningen 130 8.2 Veranderen op basis van een werkplan onder steunen met rollenspel, coaching en feedback 135 9 Evalueren/Oogsten 140 9.1 Evalueren op product, proces en relatie 141 9.2 Oogsten op doel in verschillende methodische cirkels 144 DEEL 3 INSTRUMENTEN PPG/IAG 153 10 Instrumenten 155 10.1 Boompje 155 10.2 H-model 158 10.3 Het 3-kolommenmodel 164 10.4 Signalen van welzijn en veiligheid 169 10.5 Geweldloos verzet in de opvoeding 176 10.6 Systeemopstellingen met Duplopoppetjes 18310.7 In beeld gebracht 189 10.8 Mindmaps 195 10.9 Begrijpen kind met een mindmap 199 10.10 De opvoedschijf 202 10.11 Taxatieschema kind gebaseerd op Verhoef en Mevissen 203 10.12 Taxatieschema ouder op basis van Alice van der Pas 209 10.13 Taxatieschema systeem op basis van Hellinckx 215 10.14 Werkplan opstellen met ouders op basis van oogst ‘kijken’ en ‘begrijpen’ 220 DEEL 4 VISIE 221 11 Visie bouwstenen 223 Oudergericht 223 Vraaggericht 224 Competentiegericht 224 Samenwerkingsgericht 225 Systeemgericht 225 Praktisch 226 Methodisch 226 DEEL 5 PROCES 227 12 Het proces van begeleiding 229 Doelgroepen 229 Invoegen 232 Samenwerkingsrelaties 233 De kaart is niet het gebied 236 Niet-weten-houding en open uitkomst 237 Tot slot 237 Literatuurlijst 238 Over de auteurs 239 Sonja Ehlers 239 Alfred Volkers 239