In deze derde gewijzigde druk is extra aandacht voor: seksueel misbruik. Wat gebeurt er na een confrontatie met een ingrijpende gebeurtenis? - Welke klachten zijn normaal? - Moet er therapeutische hulp gezocht worden? - Wat kan ik doen als hulpverlener? Er is veel geschreven over trauma en post traumatische stress (PTSS) klachten. Ook in de media en helaas vaak naar aanleiding van spraakmakende gebeurtenissen. Begrippen als trauma en PTSS worden gemakkelijk door elkaar gehaald en zo veelvuldig gebruikt dat iets al snel een trauma genoemd wordt en er verwezen wordt naar gespecialiseerde opvang. Dit boek legt uit wanneer gespecialiseerde hulp echt nodig is en wanneer het juist beter is deze (nog) niet in te zetten. Mensen hebben ook eigen mogelijkheden (veerkracht) om op een gezonde manier om te gaan met die ingrijpende gebeurtenis. Uiteraard kunnen hier normale reacties en klachten op volgen. Trauma en veerkracht legt uit hoe we dit kunnen begrijpen en ondersteunen. Al dan niet met gespecialiseerde hulp. Als duidelijk is wat normaal is, dan is er ook sneller helderheid over signalen die erop wijzen dat er meer aan de hand is. En welke professionele hulp je dan het beste kunt bieden. Afhankelijk van het soort trauma, -naar aanleiding van agressie, bedreiging, seksuele mishandeling, dood, (natuur)ramp, verkeersongeval,- spelen verschillende gedachten en emoties een rol. Het is belangrijk om hier als hulpverlener adequaat op in te spelen, middels (empatische) gesprekken die een gezonde verwerking en veerkracht stimuleren. Dan wel tijdig een echte verwerkingsstoornis te signaleren. Dit praktijkboek geeft naast kennis ook vele praktische handvatten en is met name geschreven voor hulpverleners (sociaal domein, pedagogiek, psychologie, ggz, coaching) maar is ook zeker toegankelijk en leesbaar voor anderen. Luuc Smit is hogeschool docent aan de University of Applied Sciences in Vlissingen en heeft 35 jaar ervaring als hulpverlener met psychotrauma. Daarnaast werkt hij momenteel nog als hulpverlener bij het Zeeuws Kollektief voor Haptonomie. Voorwoord 9 Inleiding 13 1 Geschiedenis 17 2 De illusie van onkwetsbaarheid 21 3 Ingrijpende gebeurtenissen 25 3.1 Geweld 26 3.2 Seksueel geweld 28 3.3 Aanranding, seksuele intimidatie en verkrachting 28 3.4 Zedenmisdrijven in het welzijnswerk 32 3.5 Seksueel misbruik 38 3.6 Ongevallen 47 3.7 Rouwen 50 3.8 ‘Veroorzakers’ van verkeersongelukken 51 3.9 Nabestaanden van suïcide 52 4 Verwerking en stressreacties 59 4.1 Het trauma 60 4.2 De survival-mode 61 4.3 Wat gebeurt er tijdens een traumatische gebeurtenis? 66 5 Stressreacties 69 5.1 Waarom is mij dat overkomen? 78 5.2 Familie en vrienden 79 6 Kind en Trauma 83 6.1 Verwerking 83 6.2 Overlijden van een dierbare 84 6.3 Hoe reageren kinderen tijdens een schokkende gebeurtenis? 85 6.4 Ouders 87 6.5 Wat je kunt doen? 88 6.6 Contact 90 7 Beroepshouding voor de hulpverlening 93 8 Trauma-infectie 97 8.1 Hulp aan de hulpverlener 97 9 Gestagneerde verwerking en risicofactoren 101 9.1 Herkennen van gestagneerde verwerkingsproblemen 101 9.2 Posttraumatische stressstoornis 102 9.3 Risicofactoren 104 10 Begeleiding bij trauma 107 10.1 Wat is veerkracht? 107 10.2 Begeleidingsdoelen bij normale verwerking 110 11 Begeleidingsgesprekken 117 11.1 Kennismakingsgesprek 120 11.2 Ordeningsgesprek 121 11.3 Verdiepend gesprek 123 11.4 Evaluerend gesprek 124 11.5 Afsluitend gesprek 125 11.6 Supervisie en intervisie 125 11.7 Werk of andere bezigheden 126 11.8 Wat te doen bij stagnaties in het verwerkingsproces? 126 12 Posttraumatische groei 129 Dankwoord 131 Bibliografie 132 Bijlage Stress en geheugen 137 Organisaties voor hulp en scholing 157 Over de auteurs 159