Interfacultaire lessenreeks over mens, maatschappij en wetenschap Mensen kunnen zich bijzonder goed aanpassen aan hun veranderende omgeving. Dat talent bracht de evolutie van onze menselijke soort in een stroomversnelling en stelt ons ook vandaag in staat om actuele problemen het hoofd te bieden. De veranderingen waarmee we vandaag geconfronteerd worden zijn niet min. De consequenties van de opwarming van het klimaat worden wereldwijd voelbaar. Maatschappelijke evoluties zetten de welvaartsstaat en ons psychisch welbevinden onder druk. De digitale en technologische revoluties maken van de wereld een dorp, maar dat betekent onder andere ook dat virale infecties zich op steeds grotere schaal kunnen verspreiden. Wetenschap biedt voor dit soort problemen geen pasklare aanpassingsstrategieën. Ze biedt wel inzicht in de aard en de draagwijdte van die ontwikkelingen; een inzicht dat ons bewust maakt van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Met bijdragen van Valerie Trouet, Philippe Van den Steen, Philip van Peer, Elke Peters, Bram Vervliet, Gerd Van Riel, Frank Vandenbroucke, Luc Goossens, Marlies Maes, Olivier Honnay, Andrea Bardyn, Jelle Haemers, Katrien Pype, Christine Breynaert en Luc De Raedt Mensen kunnen zich bijzonder goed aanpassen aan hun veranderende omgeving. Dat talent bracht de evolutie van onze menselijke soort in een stroomversnelling en stelt ons ook vandaag in staat om actuele problemen het hoofd te bieden. De veranderingen waarmee we vandaag geconfronteerd worden zijn niet min. De consequenties van de opwarming van het klimaat worden wereldwijd voelbaar. Maatschappelijke evoluties zetten de welvaartsstaat en ons psychisch welbevinden onder druk. De digitale en technologische revoluties maken van de wereld een dorp, maar dat betekent onder andere ook dat virale infecties zich op steeds grotere schaal kunnen verspreiden. Wetenschap biedt voor dit soort problemen geen pasklare aanpassingsstrategieën. Ze biedt wel inzicht in de aard en de draagwijdte van die ontwikkelingen, een inzicht dat ons bewust maakt van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Met bijdragen van Valerie Trouet, Philippe Van den Steen, Philip Van Peer, Elke Peters, Bram Vervliet, Gerd Van Riel, Frank Vandenbroucke, Luc Goossens, Marlies Maes, Olivier Honnay, Andrea Bardyn, Jelle Haemers, Katrien Pype, Bart Pattyn en Luc De Raedt INLEIDING KLIMAATVERANDERING IN DE CONTEXT VAN DE LAATSTE DUIZEND JAAR Wat we weten vanuit dendrochronologie Valerie Trouet Wat is dendrochronologie? Waarom bestuderen we het klimaat van het verleden? Variabiliteit van de straalstroom Uitbreiding van de tropen Bosbranden in Californië Conclusie MALARIA, EEN WERELDWIJD PROBLEEM Philippe Van den Steen Feiten en aantallen De biologie van een wereldkampioen De rijke geschiedenis van antimalariamiddelen Voorkomen is beter dan genezen Conclusie DE EERSTE EUROPEANEN Philip Van Peer Archeologische resten Het Mediterrane ‘Oude’ Europa Noordelijk ‘Jong’ Europa 58 MEERTALIGHEID KINDERSPEL? HOE LEREN WE EEN NIEUWE TAAL Elke Peters Inleiding Hoe jonger, hoe beter Taalcontact Engels is gemakkelijker dan Frans. De rol van taalafstand Een usage-based benadering van taal Conclusie WAAROM WE BANG ZIJN Bram Vervliet Wat is bang zijn? Wie is bang? Hoe leren we bang te zijn? Waarvoor zijn we bang? Worden we banger? Conclusie PLATO VOOR DE EENENTWINTIGSTE EEUW Gerd Van Riel Probleemstelling. Het belang van Plato De twintigste eeuw: Plato onder vuur De aristoteliserende achtergronden van deze interpretatie Een alternatieve lezing: open metafysica Consequenties van de open metafysica SOLIDARITEIT IN EUROPA Wetenschappelijk inzicht en politiek meningsverschil Frank Vandenbroucke Solidariteit in welvaartsstaten: verzekering en herverdeling Welvaartsstaten in een muntunie: evoluerend inzicht Argumenten voor grensoverschrijdende solidariteit en herverzekering van werkloosheidsstelsels Wat denken de mensen? Conclusie. Wie mensen laat redeneren, krijgt een waaier aan redelijke standpunten ALONE TOGETHER Over eenzaamheid en alleen zijn Luc Goossens en Marlies Maes Is eenzaamheid een probleem? Is eenzaamheid door de jaren heen toegenomen? Is eenzaamheid een individueel of een sociaal probleem? Conclusie UITDAGINGEN VOOR HET VERDUURZAMEN VAN HET MONDIALE VOEDSELSYSTEEM Olivier Honnay De context Perspectieven voor 2050 bij business as usual Naar een duurzaam voedselsysteem Conclusie VROUWEN EN EMANCIPATIE: PERSPECTIEVEN UIT DE ‘DONKERE’ MIDDELEEUWEN Andrea Bardyn, Jelle Haemers en Chanelle Delameillieure Inleiding: waarom de geschiedenis van vrouwen als Katlijne belangrijk is Vrouwen in teksten, teksten van vrouwen Vrouwenrechten in de middeleeuwse stad Ondernemende vrouwen: het verhaal van Janne Schuts Besluit DIGITALE CULTUUR IN AFRIKA Katrien Pype Digitale cultuur: naar een antropologische definitie ‘Intelligente steden’ De digitale kloof Globaal Afrika De digitale ondernemer Conclusie WETENSCHAPPELIJKE INTEGRITEIT Wat weerhoudt wetenschappers van fraude? Bart Pattyn Algemene vragen over morele verantwoordelijkheid Wetenschappelijke verantwoordelijkheid Aanbevelingen inzake fraudepreventie DE ARTIFICIËLE-INTELLIGENTIEREVOLUTIE EN DE IMPACT ERVAN Luc De Raedt Wat is Artificiële Intelligentie? Vijf scholen in machinaal leren Doorbraken in AI Wat brengt AI voor de toekomst ? Conclusie LIJST VAN DE AUTEURS