Geschiedenis van de naoorlogse kerkbouw in Nederland, België en Duitsland De laatste bloeiperiode van de kerkbouw in Noordwest-Europa voltrok zich in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog. Enerzijds moest de oorlogsschade worden gerepareerd, anderzijds zette de bevolkingsgroei aan tot de uitbreiding van dorpen en steden. Afhankelijk van de aanwezige religieuze denominatie(s) werden nieuwbouwwijken voorzien van één of meerdere kerkgebouwen. De spectaculaire opleving in de kerkbouw hield aan tot het midden van de jaren zestig toen toenemende ontkerkelijking en afnemend kerkbezoek zich stevig lieten voelen. Die stagnatie werd gevolgd door herbestemming van kerkgebouwen en zelfs afbraak. 'Kerken bouwen langs Maas en Rijn na 1945' zoomt in op deze problematiek in Nederland, België en Duitsland, met bijzondere aandacht voor de beide Limburgen en de regio’s rond Aken, Keulen en Düsseldorf, die van oudsher culturele banden hadden. Naast de nieuwbouw van kerken en hun lokale inplanting komen ook de religieus-maatschappelijke en de liturgische evolutie na Vaticanum II aan bod. De overzichtsartikelen worden afgewisseld met casestudy’s, zowel van kerkgebouwen als architecten. De laatste bloeiperiode van de kerkbouw in Noordwest-Europa voltrok zich in de eerste decennia na de Tweede Wereldoorlog. Enerzijds moest de oorlogsschade worden gerepareerd, anderzijds zette de bevolkingsgroei aan tot de uitbreiding van dorpen en steden. Afhankelijk van de aanwezige religieuze denominatie(s) werden nieuwbouwwijken voorzien van één of meerdere kerkgebouwen. De spectaculaire opleving in de kerkbouw hield aan tot het midden van de jaren zestig toen toenemende ontkerkelijking en afnemend kerkbezoek zich stevig lieten voelen. Die stagnatie werd gevolgd door herbestemming van kerkgebouwen en zelfs afbraak. Kerken bouwen langs Maas en Rijn na 1945 zoomt in op deze problematiek in Nederland, België en Duitsland, met bijzondere aandacht voor de beide Limburgen en de regio’s rond Aken, Keulen en Düsseldorf, die van oudsher culturele banden hadden. Naast de nieuwbouw van kerken en hun lokale inplanting komen ook de religieus-maatschappelijke en de liturgische evolutie na Vaticanum II aan bod. De overzichtsartikelen worden afgewisseld met casestudy’s, zowel van kerkgebouwen als architecten. Inleiding Antoine Jacobs & Luc Verpoest Einleitung Antoine Jacobs & Luc Verpoest NEDERLAND / DIE NIEDERLANDE Een geschiedenis van paradoxen De kerk in Nederlands-Limburg na 1945 Peter Nissen Liturgische ontwikkelingen in de naoorlogse Limburgse kerkenbouw Antoine Jacobs & Bart Wiekart Kerkarchitectuur in Nederlands-Limburg vanaf 1945 Antoine Jacobs & Bart Wiekart De parochie als stedenbouwkundig concept De ligging van naoorlogse kerken in Venlo-Blerick Marisa Melchers Een heel bijzonder liefdewerk De financiering van de kerkbouw in het bisdom Roermond tussen 1945 en 1965 Hugo Landheer Vijf monumentale kerkgevelversieringen van Wim van Hoorn Elly van Malkenhorst-Groenenberg ‘Goed gevoelde poëzie te midden van een alledaags proza’ De Sint-Barbarakerk te Geleen-Lindenheuvel Sander van Daal Alles ‘model’ De huiskapel van de jezuïeten in Maastricht, 1941-1967 Marc Lindeijer, SJ Dom Hans van der Laan (1904-1991) Zijn invloed op de naoorlogse kerkenproductie in het gebied tussen Maas en Rijn Caroline Voet & Yves Schoonjans Naoorlogse kerkenbouw, het einde van een tijdperk? Van een kerk voor iedereen tot niemand meer in de kerk Jean Gardeniers BELGIË / BELGIEN Limburgse paradox De kerk in Belgisch-Limburg na 1945 Jan De Maeyer & Jo Deferme Kerkbouw in Belgisch-Limburg na 1945 Patrik Jaspers Naoorlogse kerkbouw in België Architecturale en constructieve analyse van het werk van Adolf Nivelle Stephanie Van de Voorde & Ronald De Meyer De Sint-Jozefkerk van Smeermaas Een grensgeval Patrik Jaspers De toekomst van de kerken na 1945 in Belgisch-Limburg Jan Jaspers DUITSLAND / DEUTSCHLAND Köln und das Rheinland in den Notjahren nach 1945 Norbert Trippen (†) Liturgie und Kirchenarchitektur zwischen Maas und Rhein Albert Gerhards Moderne Kirchen im Rheinland Ein Überblick Barbara Kahle Glasmalerei an Rhein und Maas nach 1945 Ergebnisse auf der Grundlage der ersten flächendeckenden Inventarisation und Dokumentation von Glasmalerei in Europa in der Euregio Rhein-Maas-Nord Annette Jansen-Winkeln & Lothar Altmann Kirchen als kommunale und transnationale Erinnerungsorte an das Leiden und Sterben im Zweiten Weltkrieg Kai Kappel Denkmalschutz moderner Kirchen im Erzbistum Köln Wolfgang Struck Indices Auteurs / Autoren Colofon / Kolophon