Recente inzichten over de ontdekkingsreizen en de ontwikkelingen in Amerika na 1492 De beeldvorming over de ‘Nieuwe Wereld’ was de voorbije decennia aan fundamentele veranderingen onderhevig. Het perspectief bleef echter vaak westers. Dit vijfde volume in de reeks Historisch denken volgt zowel de voetstappen van de veroveraars als van de overwonnenen. Van ontdekking tot ontwrichting analyseert chronologisch de gebeurtenissen in Amerika na 1492. De ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus resulteerde in een ontmoeting met de oorspronkelijke bewoners van het continent, waarna de ontginning van het grondgebied begon, die een enorme ontwrichting met zich meebracht. De vier thema’s – ontdekking, ontmoeting, ontginning en ontwrichting – worden belicht vanuit een intercultureel perspectief van ‘wederkerigheid’ en steunen op de meest recente historiografie. Daarbij gaat speciale aandacht naar de rol van vrouwen in de ‘Nieuwe Wereld’. In een tweede deel krijgt de lezer aan de hand van een waaier aan historische bronnen een didactische vertaling geschikt voor leerlingen van de tweede graad secundair onderwijs, helemaal conform de nieuwe eindtermen geschiedenis. Van ontdekking tot ontwrichting is een aanrader voor geschiedenisleerkrachten, zowel in lager als secundair onderwijs, en al wie geïnteresseerd is in de ontdekkingsreizen, interculturele contacten, vrouwengeschiedenis en Amerika na 1492. De beeldvorming over de ‘Nieuwe Wereld’ was de voorbije decennia aan fundamentele veranderingen onderhevig. Het perspectief bleef echter vaak westers. Det vijfde volume in de reeks Historisch denken volgt zowel de voetstappen van de veroveraars als van de overwonnenen. Van ontdekking tot ontwrichting analyseert chronologisch de gebeurtenissen in Amerika na 1492. De ‘ontdekking’ van Amerika door Columbus resulteerde in een ontmoeting met de oorspronkelijke bewoners van het continent, waarna de ontginning van het grondgebied begon, die een enorme ontwrichting met zich meebracht. De vier thema’s – ontdekking, ontmoeting, ontginning en ontwrichting – worden belicht vanuit een intercultureel perspectief van ‘wederkerigheid’ en steunen op de meest recente historiografie. Daarbij gaat speciale aandacht naar de rol van vrouwen in de ‘Nieuwe wereld’. In een tweede deel krijgt de lezer aan de hand van een waaier aan historische bronnen een didactische vertaling geschikt voor leerlingen van de tweede graad secundair onderwijs, helemaal conform de nieuwe eindtermen geschiedenis. Van ontdekking tot ontwrichting is een aanrader voor geschiedenisleerkrachten, zowel in lager als secundair onderwijs, en al wie geïnteresseerd is in de ontdekkingsreizen, interculturele contacten, vrouwengeschiedenis en Amerika na 1492. Inleiding Deel I. Ontdekking – ontmoeting – ontginning – ontwrichting: Hoe zien historici 1492? Inleiding 1. De ontdekking van kennis / kennis over de ontdekking 2. De schakels van de ontmoeting 3. De ontginning van natuur en mens 4. De ontwrichting van de wereld 5. Literatuursuggesties Deel II. Vrouwen ontdekken een Nieuwe Wereld Inleiding 1. Vrouwen en verovering 2. Vrouwen en mobiliteit 3. Vrouwen en huwelijk 4. Vrouwen en kennis 5. Literatuurlijst Deel III. Lesmodules over Amerika na 1492 in intercultureel perspectief Inleiding bij de lesmodules Module 1: Geschiedenis en herinnering 1.1 Voorkennis activeren 1.2 Geschiedenis en herinnering 1.3 Wat is geschiedenis? 1.4 Historisch denken Module 2: De wereld vóór 1492 2.1 De ruimte afbakenen 79 2.2 Handelsroutes in de periode 1200-1500 81 2.3 Handelsroutes en interculturele contacten 83 Module 3: Hoe valt de ontdekking van Amerika door Columbus te verklaren? 3.1 De historische vraag naar oorzaken 3.2 Oorzaken: microperspectief 3.3 Oorzaken: macroperspectief Van ontdekking tot ontwrichting Module 4: Interculturele contacten en beeldvorming 4.1 Inleiding: de rol van de media in de beeldvorming van de Nieuwe Wereld 4.2 Ontdekking 4.3 Ontmoeting 4.4 Ontginning 4.5 En wat met de indiaanse beeldvorming? Module 5: Vroege interculturele ontmoetingen in de Nieuwe Wereld: wat vertellen de bronnen (niet)? 5.1 De ontmoeting tussen Columbus en zijn bemanning, en de Taíno: het dagboek van Columbus 5.2 De ontmoeting tussen Cortés en Moctezuma: vrijwillige onderwerping? Module 6: De Atlantische ruimte en de internationale handelsroutes na 1492 6.1 De ruimte afbakenen 6.2 Handelsroutes in de periode 1500-1700 6.3 Handelsroutes en interculturele contacten Module 7: De koloniale ontginning als triomf, uitbuiting en onderhandeling 7.1 Koloniale ontginning als triomf 7.2 Koloniale ontginning als uitbuiting 7.3 Koloniale ontginning als onderhandeling Module 8: De trans-Atlantische slavenhandel als ontwrichting 8.1 Europese actoren in het ontstaan van de trans-Atlantische slavenhandel 8.2 Afrikaanse actoren in het ontstaan van de trans-Atlantische slavenhandel 8.3 Slavenhandel als wortel van racisme? Module 9: De representatie van ontdekkingsreizen en de rol van standplaatsgebondenheid 9.1 Inleiding: het perspectief van de maker 9.2 Standplaatsgebondenheid in cartografie 9.3 Standplaatsgebondenheid in leerboeken 9.4 Standplaatsgebondenheid in wetenschappelijke publicaties Referentielijst