Wil jij je woning energieneutraal maken zonder gebruik van aardgas? Lees hoe je dit succesvol doet bij een bestaande woning, met o.a. isoleren, PV(T)-panelen, warmtepomp. En voorkom de vele valkuilen. Daar sta je dan met je goeie fatsoen. Net twee jaar geleden heb ik een boek geschreven over de mogelijkheden om een bestaand huis energieneutraal te maken, met keuzes die heel vaak gebaseerd waren op de kostprijs. Het speelveld is totaal overhoop gegaan in minder dan een jaar tijd. Ook nu kan je keuzes maken die gestuurd worden door de kostprijs. Het goede nieuws is dat de terugverdientijd drastisch omlaaggegaan is. Dat komt uiteraard door de hoge energieprijs en de subsidies die de overheid nu aanbiedt. Er is echter ook nog een andere reden om het boek voor een groot deel te herschrijven. Er zijn nieuwe technieken volwassen geworden waardoor er meer keus is in de verwarmingswereld, denk aan PVT en een zeer laagtemperatuur warmtenet. Tegelijk wordt het ook tijd om duidelijk te zijn over welke manieren je wél en niet (waterstof) kunt gaan gebruiken in de nabije toekomst en waarom. Dus hoog tijd om een nieuwe editie te maken! In dit boek wordt gekozen voor een bottom-up technisch-wetenschappelijke benadering. Zeer veel aandacht wordt besteed aan de onderbouwingen met berekeningen van gemaakte keuzes en ook meetresultaten van de eigen warmtepompinstallatie worden gedeeld. De informatie kan worden gebruikt als naslagwerk voor energiecoaches, als voorbeeld of als richtlijn voor toepassing van bepaalde technieken. Alle links naar onafhankelijke bronnen zijn voorzien van een QR-code. Het boek is geschreven op mbo-hbo niveau, soms is het ingewikkeld, het is zeker geen roman. Wat dit boek echt uniek maakt is dat het hier vooral gaat om bestaande woningen van minimaal 20 jaar oud. Er is vaak geen vloerverwarming aanwezig, traditionele radiatoren moeten worden vervangen, de cv-ketel moet worden verwijderd, je moet een plek vinden voor de warmtepomp en alle leidingen moeten daar naartoe worden geleid. Het is vaak heel moeilijk om een ventilatiesysteem met warmteterugwinning te installeren en de woning beter isoleren kan ook nog een hele kluif zijn. Bij een bestaand huis krijg je allemaal problemen voor je kiezen. Meestal moet je compromissen sluiten onder het motto: “Als het niet kan zoals het moet, dan moet het zoals het kan”. Daar moest ik mee dealen en de benodigde eerlijke informatie vind je niet of nauwelijks op het internet. Dit boek is geschreven om de opgedane kennis vast te leggen en te kunnen delen. De indeling is in grote lijnen volgens het gebruikelijke stappenplan en ook deze keer ontbreekt het hoofdstuk “duurzame lariekoek” niet. We hebben het dan over onwetendheid, misleiding tot en met bedrog. Ik hoop dat de lezer, energiecoach, adviseur, installateur, architect, bewoner of de verhuurorganisaties en de gemeenten hier profijt van hebben. Zelf ben ik als elektronicus een ervaren ontwerper o.a. van hoog precisie temperatuurregelingen voor ruimtevaarttoepassingen. De opgedane kennis kon ik goed gebruiken en nu toepassen bij consulten en cursussen om woningen energieneutraal te maken. Theo van Lieshout Juli 2022 - Voorwoord - Hoe het boek te gebruiken - Disclaimer 1. Waarom een boek 2. Stappenplan, in vogelvlucht 3. Doel en grove planning 4. Besparen, elektra verbruik verminderen 5. Misschien wel de belangrijkste stap: besparen door isoleren 6. Ventileren 7. Warmtevraag 8. Koude vraag 9. Energiebronnen 10. Warmtebron (lucht/ bodem/ water) als energievoorziening 11. Verwarming 12. Warmteafgiftesystemen 13. Warmwatervoorziening, tapwater 14. Overgangsperiode en toenmalige planning Wat kost dat nou? Begroting en financiering 15. Berekeningen compleet warmtepomp systeem 16. Meet- en regeltechniek Praktische uitvoering, in ons eigen huis 17. Tips 18. De eerste resultaten 19. Een voorbeeldberekening 20. Finale opmerkingen 21. De kritische noot 22. Dankwoord 23. Bijlagen - De bodem/water-warmtepomp - Quickscan bodemenergie - Broeikaseffect CO2 en H2O - Hoeveel water komt er vrij bij de verbranding van aardgas? - Optimalisering van de waterflow in LT low H2O radiatoren - Rendement bij koken met gas, inductie, magnetron, infrarood en Quooker - Zonne-energie - Straling - Energielabel warmtepomp - Geothermie - Geluid van een luchtwarmtepomp 24. Duurzame lariekoek 25. En dan is het zover. Het is gelukt!! 26. Index