Dit boek legt het huidig geldende recht uit voor de hbo-student die zich voorbereidt om zorg- of welzijnsprofessional (sociaal werker) te worden. Het fungeert ook als naslagwerk voor professionals. In Basisboek recht in de zorg- en welzijnssector wordt het huidig geldende recht uitgelegd voor de hbo-student die zich voorbereidt om zorg- of welzijnsprofessional (sociaal werker) te worden. Beroepsprofielen zijn bepalend geweest voor wat wel of niet in deze bundel aangeboden wordt. Het boek bestaat uit vijf delen. Deze zijn zowel afzonderlijk als in samenhang te gebruiken. Naarmate de student zijn opleiding vordert, zal het pendelen tussen de verschillende delen belangrijker worden. Ieder deel is voorzien van een uitgebreide inhoudsopgave. De indeling is als volgt: Deel 1: de basisstructuur van het recht en de ‘methodiek van casussen oplossen’. Deel 2: theorie, casuïstiek en rechtsregels geordend naar de levensfase van cliënten/patiënten: de (on)geborene, het kind/de jongere, de volwassene, de zelfstandig wonende oudere, de stervende en de overledene. Deel 3: de jeugdige die gedwongen jeugdhulp ontvangt, de gehandicapte, de verdachte, de vreemdeling, de psychiatrische patiënt, de psychogeriatrische en de verstandelijk gehandicapte cliënt die gedwongen zorg ontvangen. Deel 4: de professional die werkt in een zorg- en welzijnsinstelling. Deel 5: de professional die functioneert in de cirkel van cliënt, instelling, samenleving en overheid. Bij Deel 2 en 3 is in ieder hoofdstuk een overzicht van de geraadpleegde rechtsbronnen en verwijzingen naar andere delen in het boek te vinden. In de hoofdstukken wordt steeds naar rechtsregels verwezen. Het boek wordt afgesloten met een uitgebreid trefwoordenregister. Met dit boek zijn studenten met diverse leerstijlen in staat om tot een beginnend beroepsbeoefenaar uit te groeien. Ook voor de professional blijft dit boek een belangrijk en verantwoord naslagwerk. Leeswijzer V Gebruikte afkortingen IX Deel 1 Inleiding in het recht en het oplossen van een casus; Inhoud; 1 Basisstructuur van het recht; 1.1 De basisstructuur van het recht; 1.2 Objectief en subjectief recht; 1.3 Doel van objectief recht; 1.4 Ordening van rechtsregels; 1.5 Aard van rechtsregels; 1.6 Rechtsbronnen; 2 Staats- en bestuursrecht; 2.1 Hoofdthema’s staatsrecht; 2.2 Kenmerken van de Nederlandse staat; 2.3 (Bestuurs)organen van de staat; 2.4 Overheidshandelingen (bestuurshandelingen); 2.5 Categorie besluiten: algemeen verbindende voorschriften (avv’s); 2.6 Categorie besluiten: geen algemeen verbindende voorschriften; 2.7 Wet openbaarheid van bestuur / Wet open overheid; 2.8 Mensenrechten en grondrechten; 2.9 Privacybescherming; 2.10 Klagen; 3 Civielrechtelijke thema’s; 3.1 De rechtshandeling; 3.2 Verbintenis uit (obligatoire) overeenkomst; 3.3 Verbintenis uit de wet; 3.4 Vertegenwoordiging en volmacht; 4 Strafrechtelijke thema’s; 4.1 Het eigene van het strafrecht; 4.2 Algemene regels van materieel strafrecht; 5 Rechtspraak; 5.1 Definiëring; 5.2 Kenmerken van de Nederlandse rechtspraak; 5.3 Soorten rechtspraak; 5.4 Rechterlijke macht; 5.5 Kosten rechtspraak; 6 Civiele rechtspraak; 6.1 Rechtsbron; 6.2 Absolute en relatieve bevoegdheid; 6.3 Civiele procedures; 7 Strafrechtspraak; 7.1 Rechtsbron; 7.2 Absolute en relatieve competentie in het strafrecht; 7.3 Strafrechtelijke procedure; 7.4 Mediation; 7.5 Sepot, voorwaardelijk sepot, transactie en strafbeschikking; 7.6 Het slachtoffer; 8 Administratieve of bestuursrechtspraak; 8.1 Rechtsbron – de Algemene wet bestuursrecht (Awb); 8.2 Absolute en relatieve competentie; 8.3 Administratiefrechtelijke procedure voor de rechtbank – de Awb-procedure; 9 De rechtsbijstand; 9.1 Door de overheid gefinancierde rechtsbijstand; 9.2 Niet door de overheid gefinancierde rechtshulp; 10 Internationaal recht; 10.1 Inleiding; 10.2 Volkenrechtelijke/internationale organisaties; 10.3 Verenigde Naties; 10.4 Raad van Europa; 10.5 Europese Unie; 11 Methodiek van casussen oplossen; 11.1 FASE I: Het bewerken van feitelijke casusgegevens; 11.2 FASE II: Selecteren en interpreteren van de rechtsregel; 11.3 FASE III: Rechtsregels en rechtsgevolgen toepassen op de casus; Deel 2 Rechten en plichten in verschillende levensfasen; Inhoud; 12 (Voor) de geboorte; 12.1 (Anti)conceptie en zwangerschapsafbreking; 12.2 Kinderloosheid; 12.3 Zwangerschap en bevalling; 12.4 Aangifte van geboorte; 12.5 Uitwerking van de casus; 13 Het kind/de jongere; 13.1 Kind/jongere en gezin; 13.2 Kind/jongere en wonen; 13.3 Kind/jongere en gezondheid; 13.4 Kind/jongere en onderwijs; 13.5 Kind/jongere en arbeid; 13.6 Kind/jongere en financiën; 13.7 Kind/jongere en consumentenzaken; 13.8 Uitwerking van de casus; 14 De volwassene; 14.1 Volwassene (meerderjarig) en samenlevingsvormen; 14.2 Volwassene en huisvesting; 14.3 Volwassene en gezondheid; 14.4 Volwassene en arbeid; 14.5 Volwassene en uitkering (verstrekkingen en voorzieningen); 14.6 Volwassene en consument; 14.7 Volwassene en hulpverlening; 14.8 Volwassene en rijksbelasting; 14.9 Uitwerking van de casus; 15 De zelfstandig wonende oudere; 15.1 Oudere en huisvesting; 15.2 Oudere en gezondheid; 15.3 Oudere en arbeid; 15.4 Oudere en uitkering (en verstrekkingen); 15.5 Oudere en consumentenzaken; 15.6 Oudere en hulpverlening; 15.7 Uitwerking van de casus; 16 Overlijden; 16.1 Zorg rond de stervende; 16.2 Euthanasie en andere vormen van levensbeëindiging; 16.3 Zorg rond de overledene; 16.4 Nalatenschap; 16.5 Uitkering nabestaanden; 16.6 Uitwerking van de casus; Deel 3 Rechten en plichten van verschillende doelgroepen; Inhoud; 17 Het kind/de jongere en gedwongen hulpverlening; 17.1 Gezinsproblematiek en gedwongen jeugdhulp; 17.2 Gezondheidsproblematiek en dwangzorg; 17.3 Uitwerking van de casus; 18 De gehandicapte; 18.1 Gehandicapte: zorg- en dienstverlening; 18.2 Gehandicapte en vertegenwoordiging; 18.3 Gehandicapte en arbeid; 18.4 Gehandicapte: uitkeringen en voorzieningen; 18.5 Gehandicapte en seksueel misbruik; 18.6 Uitwerking van de casus; 19 De verdachte; 19.1 Meerderjarige verdachte; 19.2 Minderjarige verdachte; 19.3 Uitwerking van de casus; 20 De vreemdeling; 20.1 Regulier verblijvende vreemdeling; 20.2 Asielzoeker en statushouder; 20.3 Alleenstaande minderjarige vreemdeling; 20.4 Handhaving; 20.5 Illegaal verblijvende vreemdeling; 20.6 Uitwerking van de casus; 21 Dwangzorg bij de psychiatrische patiënt, de verstandelijk gehandicapte en psychogeriatrische cliënt; 21.1 Verplichte zorg aan een psychiatrische patiënt; 21.2 Onvrijwillige zorg aan de verstandelijk gehandicapte en psychogeriatrische cliënt; 21.3 Uitwerking van de casus; Deel 4 De professional in de zorg- en welzijnsinstelling; Inhoud; 22 De juridische organisatievormen van de zorg- en welzijns instelling; 22.1 Juridische organisatievormen; 22.2 Arbeidsorganisatie zonder rechtspersoonlijkheid; 22.3 Arbeidsorganisatie met privaatrechtelijke rechtspersoonlijkheid; 22.4 Arbeidsorganisatie met publiekrechtelijke rechtspersoonlijkheid; 23 De juridische relaties tussen zorg- en welzijnsinstelling en medewerkers; 23.1 Hoofdstructuur van de instelling; 23.2 Medewerkers van de zorg- en welzijnsinstelling; 24 De omgeving van de zorg- en welzijnsinstelling; 24.1 Organisaties betrokken bij het tot stand brengen van zorg- en welzijnsvoorzieningen; 24.2 Financiers van de zorg- en welzijnsinstellingen; 24.3 Samenwerking met andere zorg- en welzijnsinstellingen; 24.4 Patiënten-/cliëntenorganisaties; 24.5 Beroepsorganisaties; 24.6 Werknemersorganisaties; 24.7 Werkgeversorganisaties; 24.8 Overige organisaties; 25 Kaderwetgeving voor de inrichting van de zorg- en welzijns instelling; 25.1 Hulpverlening aan cliënten; 25.2 Arbeidsomstandigheden van het personeel; 25.3 De financiële huishouding van de instelling; 26 De zorg- en welzijnsinstelling in bedrijf; 26.1 Beleidscyclus; 26.2 Beleidscyclus in de praktijk; Deel 5 De professional in de samenleving; Inhoud; 27 Problemen in de samenleving; 27.1 Van machtsstaat naar sociale rechtsstaat; 27.2 Professionalisering in de sociale rechtsstaat; 27.3 De sociale rechtsstaat in de problemen; 28 Beleidskeuzes; 28.1 Beleidsvoorbereiding; 28.2 Inrichting van de samenleving; 29 Juridisch kader; 29.1 Europees niveau; 29.2 Nationaal; 29.3 Instellingsniveau; 30 Professionele beroepsuitoefening; 30.1 Professionele standaard en professionele autonomie in balans; 30.2 Toepassing in de praktijk; Trefwoordenregister