Familie-epos van Hilde Grunewald die de twintigste eeuw meemaakte: ze werd op bijna honderd jaar oud. Haar lot, en dat van haar ouders, kinderen en kleinkinderen, weerspiegelt de Duitse geschiedenis. ‘Literaire non-fictie op haar best.’ – de Volkskrant
‘Een prachtig familie-epos.’ – De Telegraaf
‘Helder beschreven, beeldend en zo menselijk dat je ons buurland beslist van nabij leert kennen. Een prachtig boek!’ – Adriaan van Dis
De twintigste eeuw was lang en verliep in Duitsland uitgesproken turbulent. Oorlogen, crises en dictaturen wisselden elkaar af. Mensen vervielen in diepe armoede, raakten moreel gecorrumpeerd, of kwamen zomaar en zinloos om het leven.
De Saksische Hilde Grunewald, dochter van een gymnasiumleraar, zag alles: ze werd op een haar na honderd jaar oud. Geboren in de Keizertijd en gevormd door de Eerste Wereldoorlog, de Weimarrepubliek, de nazidictatuur, de Tweede Wereldoorlog, het DDR-tijdperk en de val van de Muur in 1989. Zelfs het eerste decennium van het herenigde Duitsland maakte Hilde nog mee.
Haar lot, en dat van haar ouders, kinderen en kleinkinderen, weerspiegelt de Duitse geschiedenis. Van landarbeiders en dagloners klommen ze op tot fabrieksdirecteur, slotvoogdes en bankmanager. Maar algauw bevonden ze zich als soldaat op de slagvelden, in de vuurzee van het bombardement op Dresden, in een geconfisqueerd appartement in het communistische Oost-Duitsland. En uiteindelijk te midden van de feestende menigte toen Berlijn opnieuw één stad werd. Inhoud
Voorwoord 7
1 Een stoomtrein om precies te zijn 13
2 Misschien is het wel een Afrana 29
3 Ja, deze jonge ondernemer maakt indruk op Hilde 59
4 Duivenmelkers en postzegelverzamelaars 89
5 De blote kont van de Wehrmacht 121
6 Een heilige bruiloft 139
7 Anatomische redenen 155
8 Een klaslokaal dat nog naar verf ruikt 185
9 In repen geknipt krantenpapier 207
10 Een mislukte aardbeienakker 241
11 Dit dal van onwetenden 273
12 Hoe de schuimwijn op haar tong tintelt 305
Nawoord 328
Verantwoording & dankwoord 330
Lijst van afkortingen 331
Dramatis personae 332
Kaarten 334
