Tussen 1945 en 1968 maakten zo’n 300.000 mensen de oversteek van Indonesië naar Nederland. Wie ging er wanneer weg? Wat waren de redenen voor hun vertrek? Hoe verliep de reis? En de aankomst in Nederland? Met tientallen kaarten, grafieken en infographics laat de Atlas van de oversteek zien hoe deze beweging van mensen, in gang gezet door oorlog en dekolonisatie, eruitzag. De historische foto’s en persoonlijke verhalen geven de oversteek een gezicht. Met deze atlas brengt het Indisch Herinneringscentrum een belangrijk onderdeel van de Nederlandse koloniale geschiedenis in beeld die allesbepalend is geweest voor de familiegeschiedenis van iedereen met wortels in voormalig Nederlands-Indië en Indonesië. 7 Voorwoord 9 HOOFDSTUK 1 DE LAAT-KOLONIALE PERIODE 11 De bevolking in de koloniale samenleving 14 De hiërarchische koloniale samenleving (1930) 15 Hoe word je Nederlander? Persoonlijk verhaal: Sandrijn Dekkers 17 18 Verspreiding van gelijkstellingen over Nederlands-Indië/Indonesië 18 De nationalistische beweging in Indonesië 21 De Japanse inval en bezetting 25 De Japanse invasie 25 Evacuaties 25 Een nieuwe hiërarchie (1942-1945) Persoonlijk verhaal: Julius Rutumalessy 27 28 Verplaatsingen van krijgsgevangenen (1942-1945) Persoonlijk verhaal: August de Bats 31 34 Verplaatsingen van burgergeïnterneerden (1942-1945) 37 HOOFDSTUK 2 HET VERTREK 38 Zes golven van vertrek 39 De uittocht van Nederlandse oorlogsevacuées, zieken en verlofgangers (1945-1949) 39 De herbezetting Persoonlijk verhaal: Sonja Blaauw 43 45 Vlucht en evacuatie naar veilige gebieden 45 Evacuatie vanuit Republikeinse kampen 47 Troepenaanvoer militairen naar Nederlands-Indië/Indonesië 48 Vertrekken of terugkeren/komen? 49 De uittocht volgend op de soevereiniteitsoverdracht (1950-1952) 51 De keuze: Nederlands of Indonesisch staatsburger 54 De gevolgen van de keuze 54 Van Verenigde Staten van Indonesië naar de eenheidstaat Republik Indonesia 55 Vertrekken of blijven? 57 Vreemdeling in Indonesië: Geen Indonesisch staatsburger (1952-1957) 57 Ik wil naar Nederland, wanneer mag ik gaan? Persoonlijk verhaal: Han Grünewald 59 60 Vertrekken of blijven? 61 De Nieuw-Guineakwestie: Zwarte Sinterklaas, de nationalisatie van bedrijven en de Spijtoptanten (1958-1959) 61 Door Indonesië genationaliseerde bedrijven 63 Vertrekken of blijven? 65 69 Rond 1962: Overdracht Nieuw-Guinea aan Indonesië Persoonlijk verhaal: Robinson Jouwe De verspreiding van de bevolking in Nieuw-Guinea 67 72 Delfstoffen 72 De machtsovername door Soeharto (1964-1968) 73 Vertrekken of blijven? Persoonlijk verhaal: May Ling Thio 75 77 Vertrekken of blijven? 79 HOOFDSTUK 3 DE OVERSTEEK 81 De schepen en vliegtuigen naar Nederland 81 De vaar- en vliegroutes 81 De vaarroutes Persoonlijk verhaal: Susan Kayatoe 85 94 De vliegroute 94 Doormigratie uit Nederland Persoonlijk verhaal: John Soedirman 97 99 HOOFDSTUK 4 DE AANKOMST 100 Logistiek rondom de opvang 100 Tijdelijke huisvesting Persoonlijk verhaal: Jurriaan Kraak 107 109 MS Boissevain (1946) 109 MS Empire Brent (1950) Persoonlijk verhaal: Désirée Hoezen 111 112 MS Johan van Oldenbarnevelt (1956) 112 SS Roma (1958) 113 SS Zuiderkruis (1961) 114 Molukse ‘woonoorden’ 114 Van tijdelijke naar vaste huisvesting Persoonlijk verhaal: Achim Pelupessy 117 121 Huisvesting van migranten via Dienst Maatschappelijke Zorg 121 Molukse woonwijken 121 Peranakan Chinezen en Papua’s 121 Nawoord 122 Begrippenlijst 126 Bronnen