Handboek voor gemeenteraadsleden om hen te helpen bij het vervullen van hun rol. Met basiskennis, praktijkvoorbeelden en informatie over recente ontwikkelingen en relevante wet- en regelgeving. Ik Raadslid is hét handboek voor gemeenteraadsleden om hen te helpen bij het vervullen van hun ambt. Het boek bevat basiskennis, relevante wet- en regelgeving en aansprekende praktijkvoorbeelden. Meer dan 10.000 lezers maakten in de afgelopen jaren gebruik van dit boek. Het boek heeft dezelfde titel als in 2010, 2014, 2018 en 2022, maar achter de kaft gaat een geheel herziene inhoud schuil. Editie 2026 besteedt extra aandacht aan het samenspel in de lokale democratie, integriteit en de rollen van het raadslid als kadersteller, controleur en volksvertegenwoordiger. Daarnaast bevat dit boek aansprekende interviews, tips en specials, onder meer over het gebruik van AI in de lokale democratie. Het boek heeft dezelfde titel als in 2010, 2014, 2018 en 2022, maar achter de kaft gaat een geheel herziene inhoud schuil. Editie 2026 besteedt extra aandacht aan het samenspel in de lokale democratie, integriteit en de rollen van het raadslid als kadersteller, controleur en volksvertegenwoordiger. Daarnaast bevat dit boek aansprekende interviews, tips en specials, onder meer over het gebruik van AI in de lokale democratie. 1. Het raadslid 8 1.1 Verkiezingen, kandidatenlijsten en restzetels 10 1.2 Benoeming en installatie 15 1.3 Ontslag en afscheid 18 1.4 Raads- en onkostenvergoeding 20 1.5 Zonder last 23 1.6 Commissieleden, fractievolgers, duo-raadsleden en burgerleden 24 2. Het raadslid als volksvertegenwoordiger 28 2.1 De volksvertegenwoordigende rol 30 2.2 Vertegenwoordiging van dorpen, wijken en stadsdelen 32 2.3 Veelkleurige inwoners 36 2.4 Inwonersparticipatie 38 2.5 Inhoud en proces 40 2.6 In de (sociale) media 45 2.7 Naar inwoners toe 47 3. Het raadslid als kadersteller 50 3.1 De kaderstellende rol 52 3.2 Raadsinstrumenten bij de kaderstellende rol 53 3.3 Kaderstelling via beleid 54 3.4 Kaderstelling via het budgetrecht 56 3.5 Planning- en controlcyclus 59 3.6 Jaarstukken 65 3.7 Paragrafen in de begroting en in het jaarverslag 69 3.8 Bedrijfsvoering 70 3.9 Inkomsten van de gemeente 71 3.10 Lokale lasten 1: belastingen en heffingen 73 3.11 Lokale lasten 2: leges 77 3.12 Grote projecten 79 3.13 Reserves en voorzieningen 81 3.14 Investeringsplanning 83 4. Het raadslid als controleur 88 4.1 Controlerende rol 90 4.2 Instrumenten 91 4.3 De rekenkamer 91 4.4 Inrichting van de rekenkamer – keuzes voor de raad 95 4.5 Raadsonderzoek 99 4.6 Raadsenquête 102 4.7 Accountant 104 4.8 College- of 213a-onderzoek 107 4.9 Doeltreffendheid, doelmatigheid en rechtmatigheid 110 4.10Risicobeheersing en managementrapportage 115 4.11 Bestuurs- en managementrapportage 116 5. De gereedschapskist van het raadslid 122 5.1 Instrumenten om in te zetten in verkeer tussen raad en college 124 5.2 Technische vragen 124 5.3 Schriftelijke vragen 128 5.4 Mondelinge vragen 132 5.5 Moties 134 5.6 Amendementen 138 5.7 Recht op informatie en inlichtingen 139 5.8 Interpellaties 141 5.9 Initiatiefvoorstel 143 6. Vergaderingen van de raad 152 6.1 Fases van besluitvorming 154 6.2 Vergadermodellen 158 6.3 Rollen tijdens de vergadering 162 6.4 Elementen van de raadsvergadering 166 6.5 Stemmen en verslaglegging 170 6.6 Openbaarheid van vergadering 172 6.7 Geheimhouding 173 7. De organisatie van de raad 178 7.1 De griffie 180 7.2 De agendacommissie 1848. 7.3 Het presidium 187 7.4 Het Reglement van orde 188 7.5 Raadscommunicatie 189 7.6 Fractieondersteuning 192 7.7 Raadsinformatiesysteem 195 7.8 Lijst van ingekomen stukken 197 7.9 De vicevoorzitter van de gemeenteraad 199 8. Bestuurscultuur en samenspel 202 8.1 Rollen, verantwoordelijkheden en verbindingen 204 8.2 Sturing en informatie 206 8.3 Afhankelijkheden en verbindingen 208 8.4 Verbinders 210 8.5 Bestuurlijke driehoek 211 8.6 Bestuursculturen 211 8.7 Onderhoud van het samenspel 215 8.8 Collegevorming en bestuursakkoorden 217 9. Integriteit 224 9.1 Integriteit: een verantwoordelijkheid bij het politieke ambt 226 9.2 De borging van integriteit in de gemeente 226 9.3 Ontwikkelingen op het gebied van bestuurlijke integriteit 231 9.4 Wettelijke kaders 234 10. De burgemeester 240 10.1 Rollen, taken, bevoegdheden 242 10.2 De benoeming en herbenoeming van de burgemeester 245 10.3 De vertrouwenscommissie 247 10.4 Klankbordgesprekken 248 11. Het college 252 11.1 Taken en bevoegdheden 254 11.2 Delegatie en mandaat 255 11.3 Vergaderingen van B&W 259 12. De voorbereiding en uitvoering van beleid 264 12.1 Taken van de gemeente 266 12.2 De ambtelijke organisatie 269 12.3 De gemeentesecretaris 270 12.4 Verbonden partijen 272 12.5 De regio 275 12.6 Verhoudingen gemeente en provincie 277 12.7 Verhoudingen gemeente en waterschappen 279 12.8 Interbestuurlijke samenwerking 281 12.9 Verhouding gemeente en Rijk 282 12.10 Verhoudingen gemeenten en de Europese Unie 283 Interviews Alexandra Otto - Raadslid gemeente Bergen 26 Nanning Mol - Burgemeester gemeente Dordrecht 86 Lies van Aelst - Directeur Vereniging van Rekenkamers 120 Peter Stehouwer - Raadslid gemeente Moerdijk 148 Hélène Fobler - Griffier gemeente Leiderdorp 176 Robin Reichrath - Griffier gemeente Gulpen-Wittem 200 Teun Heldens - Burgemeester gemeente Heeze-Leende 222 Magda Jansen - Burgemeester gemeente Woudenberg 250 Arjen van Drunen - Wethouder gemeente Breda 260 Sjoerd van den Berg - Gemeentesecretaris gemeente Olst-Wijhe 286 Specials Ombudspolitiek 48 AI als onderdeel van de gereedschapskist 150 De Wet open overheid 262 Beroeps- en belangenverenigingen 288